Sayt test rejimida ishlamoqda

Узоқова Шахноза Соибназаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи “Бадиий дискурсда воқеланган ҳаракат модификаторларининг лингвокултурологик тадқиқи (инглиз ва ўзбек тиллари мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2020.4.PhD/Fil1466.
Илмий раҳбар: Қўлдошев Акрам Маҳмудович, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.27.01.
Расмий оппонентлар: Хайруллаев Хуршид Зайниевич, филология фанлари доктори, профессор; Джумабаева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат оʻзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги бадиий дискурсда воқеланган ҳаракат модификаторларининг лингвомаданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бадиий дискурсдаги ҳаракат модификаторларининг функционал жиҳатдан фойдаланилишининг, яъни субектив маъно юклаш, эстетик таъсир яратиш, вақт ва маконни аниқлаштириш, ҳаракатнинг даражасини кўрсатиш каби хусусиятлари дискурсив таҳлил орқали очиб берилган;
ўрганилаётган тиллар мисолида модификация тушунчаси, унинг турлари ва бадиий дискурсда қўлланилган ҳаракат модификаторларининг контекстуал-семантик хусусиятларини очиб бериш орқали инсон ва воқелик муносабатида юзага келадиган ментал тасаввурга кўра инглиз тилида дунёни билишда эгалик модели, ўзбек тилида эса экзистенсиал модел устуворлик касб этиши макон модификаторларининг чоғиштирма таҳлили орқали исботланган;
тадқиқ этилаётган тиллар бадиий дискурсида қўлланган пре-модификация, пост-модификациянинг турли шакл ва мазмундаги матнларда воқеланиш қонуниятларининг лингвомаданий белгилари икки тилдаги ядровий гапларнинг қандай кенгайтирилиши, аниқлаштирилиши, тавсифланиши, кучайтирилишини таҳлил қилиш орқали аниқланган;
ҳаракат модификаторларининг валентлик, комбинаторика ва шу каби бошқа тур маъно ва вазифани бажарувчи модификаторлар билан матнда коммуникатив интенсиясига кўра боғланиш жараёнида семантик, дискурсив, рефлексив, репрезентив, интенсивлик ва экспрессивлик каби потенсиал имкониятлари дунё ҳақидаги билимларни таснифлаш ва обективлаштириш орқали далилланган ва натижада тилдан фойдаланувчилар томонидан амалга оширилган дунёнинг консептуализацияси бадиий дискурсда намоён бўлиши асосланган.
IV. Тадқиқотнинг натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек  тиллари бадиий дискурсида воқеланган ҳаракат модификаторларининг лингвомаданий белгиларининг тадқиқи юзасидан  эришилган илмий натижалар асосида:
бадиий дискурсдаги ҳаракат модификаторларининг функционал жиҳатдан фойдаланилишининг, яъни субектив маъно юклаш, эстетик таъсир яратиш, вақт ва маконни аниқлаштириш, ҳаракатнинг даражасини кўрсатиш каби ўзига хос хусусиятлари очиб берилишига доир хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлар академиясида 2021–2022-йилларда амалга оширилган “Ўзбек ҳарбий санъати тарихи” мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 10-майдаги 10/768-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида яратилган Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги тасарруфидаги олий ҳарбий таълим муассасалари учун “Чет тиллари” фан дастурини ҳамда ўқув материалларини такомиллаштиришга эришилган;
ўрганилаётган тиллар мисолида модификация тушунчаси, унинг турлари ва бадиий дискурсда қўлланилган ҳаракат модификаторларининг контекстуал-семантик хусусиятлари асосланган ҳолда, инглиз тилида дунёни билишда эгалик модели, ўзбек тилида эса экзистенсиал модел устуворлиги макон модификаторларининг чоғиштирма таҳлили орқали исботланганига оид хулосалардан  Ўзбекистон халқаро ислом академиясида 2020–2022-йилларда бажарилган “Марказий Осиё мутафаккирлари асарлари асосида бузғунчи ғояларга қарши маърифий, тарбиявий кураш асосларини ўзида жамлаган мултимедия дастури ҳамда мобил иловасини яратиш” мавзусидаги ФЗ-202002146 рақамли амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон халқаро ислом академиясининг  2023-йил 15-майдаги 05-712-сон маълумотномаси). Натижада мазкур хусусиятлар акс этган виртуал ресурслар шакллантирилиб, бевосита таълим жараёнига татбиқ этилган;
тадқиқ этилаётган тиллар бадиий дискурсида воқеланган пре-модификация, пост-модификация каби модификация турларининг лингвомаданий белгилари борасидаги илмий-назарий хулосалар Ўзбекистон Республикаси Маданият ва туризм вазирлигининг “Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури”нинг 35-бандида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Маданият ва туризм вазирлигининг 2023-йил 19-июндаги 05-12-34-4217-сон маълумотномаси). Натижада мактабларни чинакам маънавият ва маърифат, маданият ўчоғига айлантириш учун таълим-тарбиянинг интерактив усулларини яратишга хизмат қилган.
ҳаракат модификаторларининг семантик, дискурсив, рефлексив, репрезентив, интенсивлик ва экспрессивлик каби потенсиал имкониятларини аниқлашга бағишланган хулосалардан  Республика Маънавият ва маърифат  марказининг  2023-йил учун чора-тадбирлар дастурининг ВИИ  йўналишида  белгиланган “Ёшлар  тарбияси  ва  маънавий-маърифий  ишлар самарадорлигини  оширишда  адабиёт,  маданият,  санъат  намуналаридан  кенг  фойдаланишнинг  артпедагогик асосларини тадқиқ қилиш” мавзусидаги тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда самарали фойдаланилган  (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил 13-июндаги 02-22/569-сон маълумотномаси). Натижада маънавий тарбияни баҳолашнинг илмий асосланган индикаторларини такомиллаштиришга  хизмат қилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish