Нормаматова Пардахол Очилдиевна
фалсафа доктори (PhD) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мустақиллик йилларида Сурхондарё вилоятининг Ўзбекистон ташқи алоқаларидаги иштироки (1991–2020-йй)” мавзусидаги 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: №  В2021.2.PhD/Tar 914
Диссертация бажарилган муассаса номи: Денов тадбиркорлик ва педагогика институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети ҳузуридаги DSc.03/27.09.2024.Tar.72.07 рақамли Илмий кенгаш
Илмий  раҳбар:    Ҳайитов Шодмон Аҳмадович  -  тарих фанлари доктори, профессор
Расмий оппонентлар: Хасанов Акрам Мўминович - тарих фанлари доктори (DSc), профессор; Ҳалимов Мурод Салимович – тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
 Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети
Диссертация  йўналиши: назарий аҳамиятга  молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Мустақиллик йилларида Сурхондарё вилоятининг Ўзбекистон ташқи алоқаларидаги иштирокини очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Мустақилликнинг илк йилларида Ўзбекистоннинг ташқи алоқаларида Сурхондарё вилоятининг иштироки бир мунча суст эканлиги, кейинчалик янги ислоҳотлар, шунингдек Ўзбекистон-Афғонистон дўстлик кўпригининг қайта очилиши  ҳамда Термиз дарё портига эътиборнинг кучайтирилиши натижасида Ўзбекистоннинг Тожикистон, Туркманистон, Афғонистон билан ижтимоий-иқтисодий алоқаларида Сурхондарёнинг муҳум аҳамият касб этганлиги асосланган;
Сурхондарё вилоятида хорижий инвестицияларнинг жалб этилиши босқичма босқич амалга оширилгани, натижада вилоят иқтисодиётини ривожланишига улкан ҳисса қўшган қўшма корхоналар (“Сурхон Ажанта Пҳарма лимитед”, “Сурхонпластик”, “Кронисак”, “Хўжайикон туз кони”) вужудга келгани ва фаолияти кенгайиб боргани, айрим қўшма корхоналарнинг бир қисми қонун ва белгиланган низомларга мос равишда ташкил этилмаганлиги (“Турон гуллари”, “Стекло”, “Оби ҳаёт”),  молиявий ресурсларнинг етишмаслиги, хомашё таннархининг юқорилиги каби муаммолар оқибатида ёпилиб кетгани далилланган;
Британиянинг “Шефра Энергй Лимитед” компанияси томонидан 220 миллион АҚШ долларлик тўғридан тўғри инвестиция ўзлаштирилиши эвазига Шеробод туманида фотоелектр қуёш панелларини ишлаб чиқариш лойиҳалари бажарилгани, Жанубий Кореянинг “Натурайн Ко Лтд” компанияси томонидан Ангор туманида умумий лойиҳа қиймати 18 миллион долларга тенг бўлган биоорганик минерал ўғит ишлаб чиқариш корхонаси ташкил қилингани Сурхондарё вилоятининг иқтисодий салоҳиятини ривожланишида муҳум аҳамият касб этгани асосланган;
илм-фан ва маданият соҳасида Франция, Чехия, Россия, Хитой, Полша билан ҳамкорликда кенг илмий тадқиқотлар олиб борилгани сабабли вилоятда илмий салоҳиятни ва академик мобилликни ортгани, инновацион таʼлим дастурларини ёʻлга қўйилгани, археотуризмни ривожлангани, Туркия, Жанубий Кореа, Ҳиндистон, Украина, АҚШ билан медицина соҳасида халқаро ҳамкорликлар натижасида вилоятда қандли диабет, онкологик ва юқумли касалликларнинг сони камайгани исботланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мустақиллик йилларида Ўзбекистон ташқи алоқалардаги Сурхондарёнинг иштироки мавзусига оид ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар қуйидагича жорий этилган:
Мустақилликнинг илк йилларида Ўзбекистоннинг ташқи алоқаларида Сурхондарё вилоятининг иштироки бир мунча суст эканлиги, кейинчалик янги ислоҳотлар, шунингдек Ўзбекистон-Афғонистон дўстлик кўпригининг қайта очилиши  ҳамда Термиз дарё портига эътиборнинг кучайтирилиши натижасида Ўзбекистоннинг Тожикистон, Туркманистон, Афғонистон билан ижтимоий-иқтисодий алоқаларида Сурхондарёнинг муҳум аҳамият касб этганлиги борасидаги маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эферга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда кенг фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2024-йил 7-февралдаги 02-28-181-сонли маълумотномаси). Кўрсатув телетомошабинларга Сурхондарё вилоятининг ижтимоий-иқтисодий, маданий соҳалардаги  имкониятлари ҳамда хориж  давлатлар билан ҳамкорлик алоқаларининг ривожланиши борасидаги тасаввурларини боуитишга хизмат қилган
Сурхондарё вилоятида хорижий инвестицияларнинг жалб этилиши бир неча босқичларда амалга оширилгани, натижада вилоят иқтисодиётини ривожланишига улкан ҳисса қўшган қўшма корхоналар (“Сурхон Ажанта Пҳарма лимитед”, “Сурхонпластик”, “Кронисак”, “Хўжайикон туз кони”) вужудга келгани, шундай бўлсада қўшма корхоналар фаолиятининг ҳуқуқий ва иқтисодий таҳлили натижасида, уларнинг бир қисми қонун ва белгиланган низомларга мос равишда ташкил этилмаганлиги (“Турон гуллари”, “Стекло”, “Оби ҳаёт”),  молиявий ресурсларнинг етишмаслиги, хомашё таннархининг юқорилиги ва хомашё билан таъминлаш имкониятларининг чекланганлиги каби муаммолар оқибатида аксарият қўшма корхоналар ёпилиб кетгани борасидаги маълумотлардан Республика Маънавият ва маърифат маркази даструларини амалга оширишда кенг фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат маркази томонидан 2024-йил 25-октябрда берилган 10-/134-сонли маълумотномаси). Маълумотларнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида фуқаролар Сурхондарё вилоятининг Ўзбекистон ташқи иқтисодий алоқалардаги ўрнига доир тушунчага эга бўлишди.
Термиз шаҳрида “Очиқ жануб” бизнес форумининг мунтазам ўтказилиб келинаётганлиги Сурхондарё вилоятининг иқтисодий салоҳиятини ривожланишида муҳум аҳамият касб этгани, бу форум натижаси ўлароқ Британиянинг “Шефра Энергй Лимитед” компанияси томонидан 220 миллион АҚШ долларлик тўғридан тўғри инвестиция ўзлаштирилиши эвазига Шеробод туманида фотоелектр қуёш панелларини ишлаб чиқариш лойиҳалари бажарилгани, Жанубий Кореянинг “Натурайн Ко Лтд” компанияси томонидан Ангор туманида умумий лойиҳа қиймати 18 миллион долларга тенг бўлган биоорганик минерал ўғит ишлаб чиқариш корхонаси ташкил қилингани борасидаги маълумотлардан Республика Маънавият ва маърифат маркази даструларини амалга оширишда кенг фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат маркази томонидан 2024-йил 25-октябрда берилган 10-/134-сонли маълумотномаси). Берилган маълумотлар Ўзбекистон Республика Маънавият ва маърифат марказининг фаолиятини ривожлантиришга ҳамда дастурий мақсадларини бажаришда муҳим аҳамият касб этди.
илм-фан ва маданият соҳасида Франция, Чехия, Россия, Хитой, Полша билан ҳамкорликда кенг илмий тадқиқотлар олиб борилгани сабабли вилоятда илмий салоҳиятни ва академик мобилликни ортгани, инновацион таʼлим дастурларини ёʻлга қўйилгани, археотуризмни ривожлангани, Туркия, Жанубий Кореа, Ҳиндистон, Украина, АҚШ билан медицина соҳасида халқаро ҳамкорликлар натижасида вилоятда қандли диабет, онкологик ва юқумли касалликларнинг сони камайгани Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги ҳузурида Афғонистон фуқароларини ўқитиш таълим маркази фаолиятида  кенг фойдаланилди (Афғонистон фуқороларини ўқитиш таълим маркази томонидан 2024-йил 23-апрелдаги 05-2/45-сонли маълумотномаси). Илмий натижаларнинг жорий қилиниши марказ музейи материалларини тўлдиришга, ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашга,  археотуризм борасидаги маълумотларни бутун дунёга ёйишга ва бу орқали вилоятга ташриф буюрувчи сайёҳларнинг сонини ортишига хизмат қилди.