Пирназаров Нурназар Рашид ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Маънавият табиатининг онтологик жиҳати” мавзусидаги 09.00.01 – Онтология, гносеология ва мантиқ.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Fal935
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Илмий раҳбар: Бердимуратова Алима Карлибаевна, фалсафа фанлари доктори, профессор;
Расмий оппонентлар: сТуленова Карима Жандаровна, фалсафа фанлари доктори, профессор; Давронов Зиёд, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади маънавиятнинг мураккаб тизим сифатидаги онтологик моҳиятини фалсафий-методологик ёндашувларнинг комплексли таҳлили асосида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маънавиятнинг мураккаб динамик тизим сифатидаги мазмунини маънавиятнинг мураккаб динамик тизим сифатидаги мазмунини феноменологик, экзистенсионал ва синергетик методологик ёндашувлар асосида танқидий таҳлил этиш орқали унга “аниқлиликка ва қаршисизликка интилувчи императивлат тизими ва ушбу императивлар билан боғлиқ бўлган қарашлар” деб муаллифлик янги таъриф берилган;
руҳ ва маънавиятнинг ўзаро боғлиқлиги фаолиятли усул ёрдамида таҳлил қилинган ва жамиятнинг маънавият консепсиясини тадбиқ этиш социоген ва гносеоген ёндашувлар асосида тизимлаштирилган;
маънавиятнинг ўз-ўзини ташкиллаштирувчи очиқ тизимли характери унинг системалаштирувчи, синтезловчи, умумлаштирувчи, тартибга солувчи, барқарорлаштирувчи каби онтологик хусусиятлари орқали исботланган;
маънавий борлиқнинг когнитив, прагматик ва феноменологик методологик моделларининг Янги Ўзбекистон, Учинчи Ренессансни барпо этиш йўлидаги ислоҳатларнинг самарасини таминлашдаги назарий ва амалий аҳамияти социологик тадқиқотлар (саволнома, контент анализ) натижаларининг таҳлили асосида далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Маънавият табиатининг онтологик жиҳати мавзуси бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари бўйича берилган таклифлар асосида:
маънавиятнинг мураккаб динамик тизим сифатида мазмунини методологик ёндашувлар асосида танқидий таҳлил этиш орқали, унинг кўп қиррали табиатига аниқлик киритилиб, янги нуқтайи назардан ва илмий хулосалардан Қорақалпоғистон Республикаси Жоқарғи КенГЭСининг 2024-йил 2-февралдаги 9-сонли баённомасидаги 2024-йилда маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантириш бўйича қабул қилинган қарорнинг ИИИ “тарғиботчи гуруҳларнинг омма орасида, айниқса, мактабгача ва умумий ўрта таълим бериш мактаблари, корхона ва ташкилот хизматчилари, шунингдек ўқувчилар, талабалар, маҳаллалардаги уюшмаган ёшлар орасида давлатимизда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларнинг бориши, шунинг ичида Қорақалпоғистонни ижтимоий-иқтисодий томондан ривожлантириш бўйича қабул қилинган фармон ва қарорларнинг мазмуни ва аҳамиятини тарғибот қилиш ишларида зарур маълумотлар билан таъминлаш” бўлимида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Жоқарғи КенГЭСининг 2024-йил 5-сентябрдаги №05-05/482-сонли далолатномаси). Натижада Қорақалпоғистон Республикаси Жоқарғи КенГЭСи томонидан олиб борилган тарғибот-ташвиқот ишларида ўқувчи ва талаба ёшлар, корхона ва корхона ишчиларининг маънавият ҳақидаги тушунчаларни аниқлаштиришга хизмат қилган;
фаолиятли усулда таҳлил қилиниш орқали руҳ ва маънавият тушунчаларининг жамиятнинг ма'навий соҳалардаги тадбирлар учун методологик аҳамиятидан Ўзбекистон Республикаси “Қорақалпоғистон маданияти” газетаси томонидан 2023-йилда бажарилган “Ретро-санъат” мавзусидаги ҚР-01/05/2023 рақамли амалий лойиҳа ижросини таъминлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2024-йил 17-декабрдаги №2-04/2650-сонли маълумотномаси). Натижада лойиҳа ижроси билан боғлиқ қорақалпоқ театр санъатида этномаданий анъаналарнинг фалсафий, маданий ва тарихий жиҳатдан мазмунини бойитишга асос бўлиб хизмат қилган;
маънавият қадриятлар ва гносеологик қуйи тизимлардан иборат бо'лган мураккаб ўз-ўзини ташкиллаштирувчи очиқ тизимли характери онтологик хусусият эканлигидан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил учун чора-тадбирлар дастурининг В йўналишида белгиланган “Жамиятда соғлом ижтимоий-маънавий муҳитни таъминлаш масалалари” 41-банди “Жамиятда ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлашга қаратилган илмий асосланган мониторинг ҳамда социологик тадқиқотларни тизимли ташкил қилиш ва ўтказиш чораларини кўриш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этишда диссертация диссертация материалларидан фойдаланилган (Республика Маънавият Маркази ҳузуридаги Ижтимоий тадқиқотлар институтининг 2024-йил 5-сентябрдаги 961-сонли далолатномаси). Натижада, ёшларнинг маънавий савиясини юксалтиришда, дунёни образли хис этиш ва ёшларни миллий ифтихор, ватанга муҳаббат туйғуларни шакллантиришда аҳамиятли манба сифатида хизмат қилган;
маънавий борлиқнинг методологик тамойилларининг мамлакатимизда маънавий соҳадаги трансформациялар: Янги Ўзбекистон, Учинчи Ренессансни барпо этиш йўлидаги фаолиятдаги самараси ҳақидаги фикр мулоҳазалардан Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг “Ассалаwма алейкум Қарақалпақстан” ва “Руwхийлıқ бостанı” телекўрсатув ва эшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган. (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2024-йил 11-сентябрдаги 05-22/411-сонли маълумотномаси). Натижада, томошабинларнинг маънавий савиясини юксалтиришда, дунёни образли ҳис этишда ҳамда ёшларни миллий ифтихор, ватанга муҳаббат туйғуларини шакллантиришда аҳамиятли манба сифатида хизмат қилган.