Султонов Бахтиёр Баходировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Минтақа иқтисодиётини ривожлантиришда ислом молиясидан фойдаланиш истиқболлари (Хоразм вилояти мисолида)», 08.00.12 – Минтақавий иқтисодиёт (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Iqt3588.
Илмий раҳбар: Абдуллаев Илёс Султанович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, DSc.03/27.09.2024.I.55.03.
Расмий оппонентлар: Байхонов Баходир Турсунбаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Мадрахимов Қахрамон Эгамберганович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади минтақа миқёсида исломий микромолия хизматларини мувофиқлаштириш усулларини ривожлантириш бўйича илмий-амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
исломий микромолия хизматларини минтақа амалиётига жорий қилишнинг ташкилий чора-тадбирлари схемаси таклиф қилинган;
исломий микромолия хизматларининг нормаларини жорий қилиш ва такомиллаштиришда қонунчилик, шу жумладан, микромолия ташкилотлари ҳузурида шариат кенгашларини тузиш, суғурта (такофул) фондларида харажатлардан ортиб қоладиган маблағларни тақсимлаш меъёрларини ишлаб чиқиш, қимматли қоғозлар (сукук) ҳисобини юритиш, барча исломий молиявий ташкилотларни солиққа тортишнинг алоҳида нормаларини белгилаш ва вақфга оид тартиб-қоидалари такомиллаштирилган;
исломий молиялаш билан шуғулланиш учун лицензияга эга бўлган тижорат банклари ва нобанк кредит ташкилотларига хўжалик юритувчи субектларни ташкил этиш ва устав капиталида иштирок этишга, бевосита ишлаб чиқариш, суғурта, шунингдек савдо фаолиятини амалга ошириш тартиби таклиф этилган;
Хоразм вилоятида фаолият юритиб келаётган банклар филиаллари ва микромолия ташкилотлари асосий молиявий кўрсаткичларининг 2027-йилга қадар прогноз қийматлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Минтақа иқтисодиётини ривожлантиришда ислом молиясидан фойдаланишнинг устувор ва истиқболли йўналишлари бўйича олинган  илмий натижалар асосида:
исломий микромолия хизматларини минтақа амалиётига жорий қилишнинг ташкилий чора-тадбирлари схемаси бўйича қилинган таклиф Халқ депутатлари Хоразм вилояти кенгашининг 2024-йил 17-майдаги “Хоразм вилояти шаҳар ва туманларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш дастурларини тасдиқлаш тўғрисида”ги 3-127/4-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Хоразм вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 26-ноябрдаги 7-3884-сонли маълумотномаси). Ислом молиясини минтақа иқтисодиётини ривожлантириш мақсадида ушбу схема бўйича жорий қилишда фойдаланилган;
исломий микромолия хизматларининг нормаларини жорий қилиш ва такомиллаштиришда қонунчилик, шу жумладан, микромолия ташкилотлари ҳузурида шариат кенгашларини тузиш, суғурта (такофул) фондларида харажатлардан ортиб қоладиган маблағларни тақсимлаш меъёрларини ишлаб чиқиш, қимматли қоғозлар (сукук) ҳисобини юритиш, барча исломий молиявий ташкилотларни солиққа тортишнинг алоҳида нормаларини белгилаш ва вақфга оид тартиб-қоидаларни такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган амалий таклиф Хоразм вилояти ҳокимлиги фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Хоразм вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 26-ноябрдаги 7-3884-сонли маълумотномаси). Ушбу таклифдан фойдаланиш минтақада ислом молиясини жорий қилишни тезлаштиришга, ислом молияси асосида фаолият юритувчи корхоналар сонини 10-15 фоизга оширишга хизмат қилган;
исломий молиялаш билан шуғулланиш учун лицензияга эга бўлган тижорат банклари ва нобанк кредит ташкилотларига хўжалик юритувчи субектларни ташкил этиш ва устав капиталида иштирок этишга, бевосита ишлаб чиқариш, суғурта, шунингдек савдо фаолиятини амалга ошириш усули Хоразм вилояти ҳокимининг 2023-йил 4-февралдаги “Хоразм вилоятида оилавий тадбиркорликни ривожлантириш дастурлари доирасида аҳолининг бизнес ташаббусларини қўллаб-қувватлашни янги босқичга олиб чиқишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 37-12-0-Қ/23-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Хоразм вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 26-ноябрдаги 7-3884-сонли маълумотномаси). Ушбу таклифдан фойдаланиш минтақада ислом молиясини ўз фаолиятида жорий қилган ташкилотлар ўртача йиллик даромади 5-10 фоизга оширишга хизмат қилган;
Хоразм вилоятида фаолият юритиб келаётган банклар филиаллари ва микромолия ташкилотлари асосий молиявий кўрсаткичларининг 2027-йилга қадар прогноз қийматлари Хоразм вилояти ҳокимининг 2022-йил 12-апрелдаги “2022-2026-йилларда Хоразм вилояти ҳудудларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва аҳоли турмуш даражасини янада яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 58-12-0-Қ/22-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Хоразм вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 26-ноябрдаги 7-3884-сонли маълумотномаси). Натижада, 2027-йилга келиб ҳудудда фаолият юритиб келаётган банклар филиалларининг депозитларини 110 фоизга ошириб қўшимча 1,2 млрд. АҚШ доллари эквивалентидаги маблағларни жалб қилиши, активлари 105 фоизга ортиб қўшимча 1,1 млрд. АҚШ доллари эквивалентидаги маблағлар жойлаштирилиши, микромолия ташкилотларининг активлари 5,8 марта ортиб 120 млн. АҚШ доллари, жалб қилинган маблағлари 5,5 марта ортиб 85 млн. АҚШ доллари эквивалентига етиши аниқланган.