Хайдаров Бахтийор Тожийевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, Ихтисослик ширифи (илмий даража берувчи фан тармоғи номи) “Болалар жисмоний фаоллигини ноанъанавий йондашувлар асосида тарбиялашнинг редагогик механизмларини такомиллаштириш” 13.00.04 – Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси ҳамда 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.DSc/Ped502.
Илмий маслаҳатчилар: Миржамолов Меҳриддин Хайриддинович редагогика фанлари доктори (DSc), доцент, Шодийев Нарзиқул Шодийевич редагогика фанлари доктори, ррофессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон – Финландия педагогика институти.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи: Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадқиқотлар институти, DSc.33/01.02.2022.Ped.146.01.
Расмий оппонентлар: Тожибоев Соиб Саминжонович педагогика фанлари доктори (DSc), профессор, Мардонов Шукур Қулдошович педагогика фанлари доктори, профессор, Ибрагимов Аълам Амруллаевич педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади болалар жисмоний маданият машғулотларида ноанъанавий жисмоний тарбиялашнинг йондашувлари асосида мослашувчан ривожланувчи-комренсацион таълим муҳитини шакллантиришнинг умумий редагогик асосларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
мактабгача ёшдаги болаларнинг темперамент ва хулқ атвор шаклланиш даражасига қараб интерактив дастурлар ва танланган машқлар асосида болалар аеробикаси машгʻулотларни ташкил этиш ҳисобига мослашувчан ривожлантирувчи-компенсацион таълим муҳити шакллантирилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг машғулотларга бўлган қизиқишини ошириш учун таянч-ҳаракат тизими ривожланиш даражасига қараб мувозанат сақлаш ҳамда реабилитацияга қаратилган ноанъанавий аутомануал гимнастика машқлари мажмуасини психологик эмоциялар реакциясига асосан йўналтириш ҳисобига ўзига бўлган ишончни орттириш имконияти кенгайтирилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг мушак эластиклигини ошириш учун диққатни жамлаш, машқлар орасида мувозанат сақлаш интервалини узайтириш даражасидан келиб чиқиб спринг эластика машқларига мос ҳаракатланиш ва “ҳамоҳанг ҳаракат” (асинхрон) йўналишини киритиш ҳисобига педагогик модел такомиллаштирилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг мувозанат ва ҳиссий лабилликни ошириш учун стрессга чидамлиликни ошириш самарадорлигини ривожланиш даражасига қараб танланган “Мен-Концепцийаси”нинг педагогик машғулотларда махсус машқлар асосида машгʻулотга киритиш эвазига тарбияланувчиларнинг тенгдошлари орасида лидерлик қобилятларини йахшилаш имкониятлари оширилган;
мактабгача ёшдаги тарбияланувчиларнинг рекреацион таълим атмосферасини ошириш учун ҳаракат ва нутқ орқали бир ритмга йўналтирилган ноанъанавий “темпли гимнастика” машқлари ҳаракатларнинг синхронлиги ҳамда уйғунлашувга мувофиқ йўналтирилган мобил дастурни ишлаб чиқиш ҳисобига соматик ва жисмоний қобилиятини ошириш имкониятлари кенгайтирилган;
мактабгача ёшдаги болалар организмининг морфофунксионал ва мослашиш имкониятларидан келиб чиқиб статик режимда умуртқа поғонаси мушак қайишқоқлигини ривожлантиришга қаратилган спринг эластика микромашғулотларини ишлаб чиқиш ҳисобига тана барқарорлигини сақлаш ва бошқариш қобилияти ривожлантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Болалар жисмоний маданийат тизимини модернитзасийалашнинг ноанъанавий асосларини ишлаб чиқиш ва жорий қилиш орқали  болаларни жисмоний тарбийалаш технологийасини мукаммаллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
мактабгача ёшдаги болаларнинг темперамент ва хулқ атвор шаклланиш даражасига қараб интерактив дастурлар ва танланган машқлар асосида болалар аеробикаси машгʻулотларни ташкил этиш ҳисобига мослашувчан ривожлантирувчи-компенсацион таълим муҳити шакллантириш бўйича таклиф ва тавсиялар “Мактабгача таълим ташкилотларида жисмоний тарбия назарияси ва методикаси” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2018-йил 24-июлдаги 571-қарорига асосан Самарқанд давлат университети кенгашининг 2020-йил 29-сентябрдаги 217-нашр рухсатномаси). Натижада мактабгача ёш болаларнинг интеллектуал қобилийатларини ноанъанавий машқлар воситасида ривожлантиришнинг самарали шакл ва методларидан фойдаланишга хизмат қилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг машғулотларга бўлган қизиқишини ошириш учун таянч-ҳаракат тизими ривожланиш даражасига қараб мувозанат сақлаш ҳамда реабилитацияга қаратилган ноанъанавий аутомануал гимнастика машқлари мажмуасини психологик эмоциялар реакциясига асосан йўналтирилиши, машғулотларга қизиқтириш ва ҳаракат фаоллигини ривожлантириш бўйича махсус жисмоний машқларни ишлаб чиқиш ҳисобига ўзига бўлган ишончни орттириш имконияти кенгайтириш бўйича таклифлар Самарқанд, Навоий ва Жиззах вилоятларидаги МТТларда татбиқ етилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги мактабгача таълим агентлигининг 2023-йил 26-июндаги 03-275-сон маълумотномаси). Натижада болаларнинг руҳий фазилатлари: асинхрон каракат, синхрон кўникма, тезкор хотира, диққат ва мантиқий фикрлашга ёрдам бериш имконийатларини ривожлантиришга хизмат қилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг мушак эластиклигини ошириш учун диққатни жамлаш, машқлар орасида мувозанат сақлаш интервалини узайтириш даражасидан келиб чиқиб спринг эластика машқларига мос ҳаракатланиш ва “ҳамоҳанг ҳаракат” (асинхрон) йўналишни киритиш бўйича таклиф ва тавсиялар Самарқанд, Навоий ва Жиззах вилоятларидаги МТТларда жисмоний тарбия машгʻулотларига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги мактабгача таълим агентлигининг 2023-йил 26-июндаги 03-275-сон маълумотномаси). Натижада мактабгача ёшдаги болаларнинг мушак эластиклигини ошириш учун диққатни жамлаш, машқлар орасида мувозанат сақлаш интервалини узайтиришга қаратилган педагогик модел такомиллаштирилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг мувозанат ва ҳиссий лабилликни ошириш учун стрессга чидамлиликни ошириш самарадорлигини ривожланиш даражасига қараб танланган “Мен-Концепцийаси”нинг педагогик машғулотларда махсус машқлар асосида машгʻулотга киритиш эвазига тарбияланувчиларнинг тенгдошлари орасида лидерлик қобилятларини йахшилаш бўйича таклифлар “Теория и методика физического воспитания” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2018-йил 24-июлдаги 571-қарорига асосан Самарқанд давлат университети кенгашининг 2022-йил 30-августдаги 2-сон нашр рухсатномаси). Натижада болаларнинг чидамлилик имконийатлари 18% га йахшиланганлиги аниқланган;
мактабгача ёшдаги тарбияланувчиларнинг рекреацион таълим атмосферасини ошириш учун когнитив+мулоқот ривожланиш даражасига қараб ҳаракат ва нутқ орқали бир ритмга йўналтирилган ноанъанавий “темпли гимнастика” машқлари ҳаракатларнинг синхронлиги ҳамда уйғунлашувга мувофиқ йўналтирилган мобил дастури Самарқанд, Навоий ва Жиззах вилоятларидаги МТТларда татбиқ етилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги мактабгача таълим агентлигининг 2023-йил 26-июндаги 03-275-сон маълумотномаси). Натижада, инновацион таълим муҳитида болалар интеллектуал ва ҳаракат қобилийатларини  баҳолаш мезонлари такомиллаштирилган;
мактабгача ёшдаги болалар организмининг морфофунксионал ва мослашиш имкониятларидан келиб чиқиб статик режимда умуртқа поғонаси мушак қайишқоқлигини ривожлантиришга қаратилган спринг эластика микромашғулотлар Самарқанд, Навоий ва Жиззах вилоятларидаги МТТларда жисмоний тарбия машгʻулотларига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги мактабгача таълим агентлигининг 2023-йил 26-июндаги 03-275-сон маълумотномаси). Натижада, “ФорcеПлатформСмарт” дастури асосида “барқарор” ҳолатларини аниқлаш ҳамда стабилотренажёр cт-150 жиҳозида Тадқиқот гуруҳида тажриба-синов охирида ўнг оёққа берилган босим 76%, тадқиқот гуруҳида  тажриба-синов охирида чап оёққа берилган босим 77% ни ташкил этган.