Турумова Нилуфар Эркиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Улуғбек Ҳамдам ва Франц Кафка насрида бадиий макон ва замон яхлитлиги”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Fil5446
Илмий раҳбар: филология фанлари доктори, профессор Ботирова Шахло Исамиддиновна.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гулистон давлат университети, PhD.03/27.02.2020.Fil.91.02. рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик кенгаш.
Расмий оппонентлар: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети проректори, филология фанлари доктори, профессор Икрамхонова Феруза Икрамхоновна; Самарқанд давлат чет тиллар институти доценти, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) Худайбердиева Дилфуза Мухтаровна.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ёзувчи Франц Кафка ва Улуғбек Ҳамдам асарларида замон ва маконнинг яхлитлигини ўрганиш ва хронотопнинг асосий хусусиятларини таъкидлаш ва уларнинг махсус макон-замон континуумини яратишдаги ҳал қилувчи ролини ҳамда ўзига хосликларни очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ХХ аср адабиётида бадиий жиҳатдан ўзлаштирилган замон ва маконий муносабатлар ўртасидаги мутаносибликлар адабиётшуносликда бадиий асарлар яратишдаги макон ва замон омилларининг ўзига хос таърифлари илмий терминологик аниқликка тўлиқ мос келмаслиги ҳамда бадиий образлар яратиш жараёнида уларнинг яхлитлиги нуқтайи назаридан очиб берилган;
Франц Кафканинг “Америка” ва Улуғбек Ҳамдамнинг “Исён ва итоат” романларидаги макон ва замон муаммолари бадиий ижоднинг ўхшашлиги ва ёзувчилар томонидан қўлланиладиган услублари комплекс тарзда ўрганилиб, ёзувчиларнинг ижодий адабий фаолиятининг умумий ва ўзига хос хусусиятлари бадиий асарлар яратишда макон ва замон тасвирларидан фойдаланиш проексияси асосида исботланган;
Франц Кафка ва Улуғбек Ҳамдам ижодида макон ва замон хусусиятларнинг юзага келишига туртки бўлган асосий омиллар ва уларнинг ишлаш тамойиллари аниқланиб, асарда содир бўлаётган воқеаларнинг фазовий вақт муҳитини яратишда ёзувчилар томонидан қўлланиладиган бадиий услубнинг асослари очиб берилган;
“Америка”, “Исён ва итоат” романларида макон ва замоннинг функсияларини ўрганиш орқали уларнинг ёзувчи ижодини яхлит идрок этишдаги ўзига хос жиҳатлари кўрсатиб берилиб, ижодий асарларда макон ва замон образларидан фойдаланиш ҳамда бадиий қийматини тўлиқ англаш учун хронотопнинг аҳамияти муҳимлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Улуғбек Ҳамдам ва Франц Кафка насрида бадиий макон ва замон яхлитлигининг акс этиш хусусиятларини аниқлаш асосида:
ХХ аср адабиётида бадиий жиҳатдан ўзлаштирилган замон ва маконий муносабатлар ўртасидаги мутаносибликлар адабиётшуносликда бадиий асарлар яратишдаги макон ва замон омилларининг ўзига хос таърифлари билан боғлиқ маълумотлар Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус + дастурининг 561624-ЭПП-1-2015-УКЕППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС+CБҲЕ ИМЕП: Ўзбекистонда Олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” лойиҳаси мазмунига киритилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2025-йил 14-январдаги 114/02-сон маълумотномаси). Натижада, Франц Кафканинг ва Улуғбек Ҳамдамнинг асарларидаги макон ва замон муаммолари, бадиий ижоднинг ўхшаш ва турли ёзувчилар томонидан қўлланиладиган техникалари комплекс тарзда ўрганилиб, бадиий асарлар яратишда макон ва замон тасвирларидан фойдаланиш хусусуиятлари проексиясида асослаб берилган;
Франц Кафканинг “Америка” ва Улуғбек Ҳамдамнинг “Исён ва итоат” романларидаги макон ва замон муаммолари, бадиий ижоднинг ўхшаш ва турли ёзувчилар томонидан қўлланиладиган техникалари комплекс тарзда ўрганилиб, ёзувчиларнинг ижодий-адабий фаолиятининг умумий ва ўзига хос хусусиятларига оид илмий хулосалар 2022-2024-йилларда амалга оширилган ва Тошкент шаҳридаги АҚШ элчихонаси ҳамда Халқаро таълим бўйича Америка Кенгаши билан ҳамкорликда АҚШ давлат департаменти томонидан молиялаштириладиган “Энглиш Аccесс Миcросчоларшип Програм” лойиҳаси мазмунига сингдирилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2025-йил 14-январ 115/02-сон маълумотномаси). Натижада, бадиий асарлар яратишда макон ва замон тасвирларидан фойдаланиш, ёзувчининг асардаги персонажлар муаммоларини кўрсатувчи психологик жиҳатларни кўрсатиш нуқтайи назарини танлашда менталитет ва мавжуд дунёқарашнинг ўрни исботланган;
Франц Кафка ва Улуғбек Ҳамдам ижодида макон ва замон хусусиятларнинг юзага келишига туртки бўлган асосий омиллар ва уларнинг ишлаш оид услубий хулосаларидан Самарқанд давлат чет тиллар институтида амалга оширилган Европа Иттифоқининг Эрасмус+ 585845 ЭПП-1-2017-ЭС-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП “CЛАСС: Девелопмент оф тҳе интердисиплинарй мастер програм он Cомпутатионал Лингуистиcс ат Cентрал Асиан университиес” (CЛАСС: “Марказий Осиё Университетларида компютер лингвистикаси бўйича магистратура дастурини ишлаб чиқиш”)  мавзусидаги илмий лойиҳани бажариш жараёнида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2025-йил 14-январ 116/02-сон маълумотномаси). Натижада, ижодий асарларда макон-замон образларидан фойдаланиш муҳимлиги, уларнинг бадиий қийматини тўлиқ англаш учун хронотопни батафсил ўрганиш зарурлиги исботланган.