Атажанов Мухиддин Илхомовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон матни
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: Қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданияти, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Tar1641.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Эгамбердиева Нигора Азадовна, тарих фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.06.2021.Tar.55.05.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Очидиев Файзулла Бабакулович тарих фанлари доктори (DSc) профессор, Турганов Бахит Курбанбаевич тарих фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданиятининг вужудга келиши ва унинг тараққиёт босқичларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданиятининг шаклланишига сиёсий, иқтисодий омиллар ва жануб аҳолисининг миграцияси таъсир кўрсатганлиги асосланган;
шаҳарлар бунёд этиладиган жойларнинг бешта умумий жиҳати кўрсатилиб, уларнинг биттаси бўлса-да, шаҳар қурилишига асос бўлиши мумкинлиги ва шу асос ҳар бир шаҳарнинг ўзига хослигини белгиловчи омил бўлиши мумкинлиги кўрсатилди;
Қадимги Хоразмда ҳарбий меъморчилик ва полиоркетика юксак даражада ривожланганлиги археологик тадқиқотлар асосида таҳлил қилинди;
Қадимги Хоразм шаҳарсозлик маданиятини тадқиқ қилиш орқали марказий шаҳарларга қўйилган талабларнинг, марказий шаҳарларнинг турлари аниқланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданияти” мавзусидаги диссертациянинг илмий натижалари ва тавсияларидан:
Қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданиятининг шаклланишига сиёсий, иқтисодий омиллар ва жануб аҳолисининг миграцияси таъсир кўрсатганлиги асосланган, тарих фанлари бўйича PhD диссертацияси долзарб тарихий-ижтимоий жараёнларнинг илмий тадқиқига бағишланган. Ушбу илмий янгиликлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ томонидан 2024-йил март ва сентябр ойларида эфирга узатилган “Таълим ва тараққиёт”, “ўзбекистон ёшлари”, “Миллат ва маънавият” дастурлари сенарийларини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2024-йил 16 сентябрдаги 04-36-1024-сон маълумотниомаси). Натижаларнинг қўлланилиши қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданияти тарихи ҳақидаги тасаввурларни кенгайтиришга имкон берган;
Диссертацияда шаҳарлар бунёд этиладиган жойларнинг бешта умумий жиҳати кўрсатилиб, уларнинг биттаси бўлса-да, шаҳар қурилишига асос бўлиши мумкинлиги ва шу асос ҳар бир шаҳарнинг ўзига хослигини белгиловчи омил бўлиши кўрсатганлиги асосланган. Шунингдек шаҳарлар бунёд этиладиган жойларнинг бешта умумий жиҳатлари кўрсатилиб, уларнинг биттаси бўлса-да шаҳар қурилишига асос бўлиши мумкинлиги ва шу боис ҳар бир шаҳарнинг ўзига хослигини белгиловчи омил бўлиши мумкинлиги кўрсатилган. Ушбу илмий янгиликлардан ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ томонидан 2024-йил март ва сентябр ойларида эфирга узатилган “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекистон ёшлари”, “Миллат ва маънавият” дастурлари сенарийларини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2024-йил 16-сентябрдаги 04-36-1024-сон маълумотниомаси). Натижаларнинг қўлланилиши қадимги Хоразмда шаҳарсозлик маданияти тарихи ҳақидаги тасаввурларни кенгайтиришга имкон берган;
Қадимги Хоразмда ҳарбий меъморчилик ва полиоркетика юксак даражада ривожланганлиги археологик тадқиқотлар асосида таҳлил қилинганлиги кўрсатилди. Жумладан тадқиқот ишида Қадимги Хоразмда ҳарбий меъморчилик ва полиоркетика юксак даражада ривожланганлиги археалогик тадқиқотлар асосида таҳлил қилинган. (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2024-йил 23-сентябрдаги 10-2025-сонли маълумотномаси). Қадимги Хоразм шаҳарсозлик маданиятини таҳлил қилиш орқали марказий шаҳарларга қўйилган талаблар, марказий шаҳарларнинг турлари аниқланган. Натижаларнинг қўлланилиши қадимги Хоразмда ҳарбий меъморчилик ва полиоркетика юксак даражада ривожланганлиги ҳақидаги тасаввурларни кенгайтиришга имкон берган;
Қадимги Хоразм шаҳарсозлик маданиятини тадқиқ қилиш орқали марказий шаҳарларга қўйилган талабларнинг, марказий шаҳарларнинг турлари аниқланди. Ушбу илмий ҳулосалар ва янгиликлар Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучлари музейи манбаларини бойитишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2024-йил 23-сентябрдаги 10-2025-сонли маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши Қадимги Хоразм бўлими бўйича музей манбаларини бойитишда қўлланма ва ишланмалар ишлаб чиқишда қўлланилган. Тақдқиқоднинг илмий аҳамияти шундаки, диссертациядаги янги маълумотлар Ўзбекистон тарихи бўйича ҳудудлардаги шаҳарсозлик соҳасидаги қарашлар ва назарияларни такомиллаштириш имконини берган.