Бекмуродов Аббос Амириддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тижорат банкларида халқаро трансформация жараёнларини такомиллаштириш асослари ”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2PhD/Iqt1698.
Илмий раҳбар: Рустамов Мақсуд Сувонқулович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис  институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/30.12.2019. I.17.01.
Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Тошпулатов Даврон Акромович иқтисодиёт фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат  университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Тижорат банклари фаолиятида халқаро трансформация жараёнларини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
банк экотизими мижознинг э-cоммерcе, э-ҳеалтҳ, лифестйле-банкинг тамойиллари асосида банк ва нобанк хизматлар кўрсатишни интеграциялаштириш орқали такомиллаштирилган;
тижорат банклари юридик мижозларининг маҳсулот (иш, хизмат)ларини ҳамкор маркетплейслар орқали Б2Б тамойили асосида чакана сотувини имтиёзли кредитлаш асосида кенгайтириш таклиф этилган;
мижознинг ҳисоб рақамини манфий қолдиққа эга бўлишини таъминлаш имкониятини тўлов скоринги даражасини (Асc<5 “заиф”, 5<Асc<10 – “ўртача” ва Асc>10 – “кучли”) ва хулқий-скоринг даражасини (Бсc<18,4 “заиф”, 18,4<Бсc<25,2 – “ўртача” ва Бсc>25,2 –“кучли”) оралиқларда баҳолаш асосида ошириш таклифи асослантирилган;
банк томонидан кредит ажратилаётганда мижоз даромадининг 60 фоиз қисмига тенг миқдорда то'ловларни белгилаш орқали кредитнинг қайтарилмаслик рискини 2,6 фоиз даражада сақлаб қолиш имконияти асослаб берилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тижорат банкларида халқаро трансформация жараёнларини такомиллаштиришга оид илмий натижалар асосида:
банк экотизими тушунчасининг мижознинг э-cоммерcе, э-ҳеалтҳ, лифестйле-банкинг тамойиллари асосида ташкил қилинадиган хизматларига талабини қондиришда мултиканалли сотиш тизимини қўллаш асосида кенг турдаги банк ва нобанк хизматлар кўрсатишни интеграциялаштириш таклифи “Микрокредитбанк” АТБни ривожлантириш стратегиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (АТБ “Микрокредитбанк”нинг 2024-йил 25 июлдаги 05-16/20680-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифни амалиётда қўллаш банк хизматларини кўрсатишни э-cоммерcе, э-ҳеалтҳ, лифестйле-банкинг тамойилларига кўра мижозларнинг эҳтиёжларини юқори даражада индививидуаллаштириш ва турли интеграциялашган сервисни йўлга қўйиш асосида анъанавий Б2Б ва Б2C тизимини такомиллаштириш ҳамда П2П тизимини кенгайтириш имконини берган;
тижорат банклари юридик мижозларининг маҳсулот (иш, хизмат)ларини ҳамкор маркетплейслар орқали Б2Б тамойили асосида чакана сотувини имтиёзли кредитлаш асосида кенгайтириш таклифи “Микрокредитбанк” АТБни ривожлантириш стратегиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (АТБ “Микрокредитбанк”нинг 2024-йил 25 июлдаги 05-16/20680-сонли маълумотномаси). Ушбу таклифни амалиётда қўллаш бир томондан мижозларга имтиёзли шартлар асосида истеъмол кредитидан фойдаланиш имкониятини оширишга, бошқа томондан юридик мижозларнинг маҳсулот (иш, хизмат) сотувини ҳамда ҳамкор маркетплейслар орқали муддатли тўлов тизимини Б2Б тамойили асосида кенгайтиришга имкон берган;
мижознинг тўлов скоринги даражасини (Асc<5 "заиф", 5<Асc<10 - "ўртача" ва Асc>10 - "кучли") ва хулқий-скоринг даражасини (Бсc<18,4 "заиф", 18,4<Бсc<25,2 - "ўртача" ва Бсc>25,2 - " кучли") оралиқларда баҳолаш асосида мижознинг ҳисоб рақамини манфий қолдиққа эга бўлишини таъминлаш имкониятини ошириш таклифи  “Микрокредитбанк” АТБни ривожлантириш стратегиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (АТБ “Микрокредитбанк”нинг 2024-йил 25 июлдаги 05-16/20680-сонли маълумотномаси). Ушбу таклифдан фойдаланиш мижознинг тўлов қобиллигини кредит муддати мобайнида барқарор сақлаб қолишга, ҳисоб рақамига пул даромадлари тушуми муддатлари билан боғлиқ тафовутларни ҳисобга олган ҳолда холис баҳолаш ҳамда қарз маблағларининг қайтарилмаслик рискини камайтириш имконини берган;
банк томонидан кредит ажратилаётганда мижоз даромадининг 60 фоиз қисмига тенг миқдорда то'ловларни белгилаш орқали кредитнинг қайтарилмаслик рискини 2,6 фоиз даражада сақлаб қолиш таклифи “Микрокредитбанк” АТБни ривожлантириш стратегиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (АТБ “Микрокредитбанк”нинг 2024-йил 25 июлдаги 05-16/20680-сонли маълумотномаси). Ушбу таклифни амалиётда қўллаш мижознинг кредит портфелининг минимал даражасини 60 фоиз да ва кредитнинг қайтарилмаслик риски даражасини 2,6 фоиз даражада сақлаб қолиш асосида 10,0 млн.сўмгача бўлган кредит портфели учун қўшимча 8612,2 сўм, 10,0-50,0 млн сўмгача бўлган кредит портфели учун 13410,7 сўм қўшимча фойда олиш имконини берган.