Шарипов Абдуназар Эшқобил ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Сурхондарё вилоятида тарқалган Тожик ковраги (Ферула тадшикорум Пименов) табиий захираси ва биологияси», 03.00.05 – Ботаника (биология фанлари).
Диссертасия мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/B507.
Илмий раҳбар: Тургинов Орзимат Турдиматович, биология фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.06.2020.Б.70.03.
Расмий оппонентлар: Дусчанова Гулжан Мадримбаевна, биология фанлари доктори, профессор; Мукумов Илхом Ўктамович, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ферула тадшикорум Пименовнинг Сурхондарё вилоятида тарқалиш майдонларини, табиий захираларини ҳамда айрим биологик хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ферула тадшикорум Пименовнинг Сурхондарё вилоятидаги табиий захираси хатловдан ўтказилган, тарқалишини акс эттирувчи ГАТ хариталари яратилган, турнинг энг кўп тарқалган майдонлар Боботоғ ботаник-географик раёнининг адир ва қуйи тоғ минтақасига тўғри келиши аниқланган;
турнинг биологик моделлаштириш асосида яқин ҳамда узоқ келажакда Помир-Олой тоғларининг Ўрта Осиёда жойлашган экотоплари тур учун оптимал яшаш шароитларини сақлаб қоладиган асосий ҳудудлар бўлиб қолиши очиб берилган;
Ф.тадшикорум уруғ унувчанлиги ин витро шароитига нисбатан табиий шароитда юқори бўлиши, шира тўплаш имконияти қуйи тоғ минтақасида юқори самарадорликка эга эканлиги исботланган;
турнинг табиий захиралари антропоген омил таъсирида инқирозга учраётганлиги, янги жамоаларнинг пайдо бўлиш жараёни суст кечаётганлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сурхондарё вилоятида тарқалган тожик коврагининг табиий захираси ва биологияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Тожик коврагининг Сурхондарё вилояти ҳудудидаги захиралари ва улардан фойдаланиш бўйича амалий тавсиялар Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги тасарруфидаги бошқармалар амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2023 йил 7 сентябрдаги 03-03/3-4525-сон маълумотномаси). Натижада, тадқиқот ҳудудида тарқалган Тожик ковраги захираларини мониторинг қилиш ва улар популяцияларини муҳофаза қилиш имкони яратилган;
ўрганилаётган тур билан бирга ўсган адир ва тоғ флорасига доир 100 дан ортиқ турнинг 150 дан ортиқ гербарий намуналари Ўзбекистон Миллий гербарий (ТАШ) илмий ноёб обекти фондига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2023 йил 12 октябрдаги 4/1255-2259-сон маълумотномаси). Натижада, Тоғли Ўрта Осиё провинсиясининг Ғарбий Ҳисор, Ҳисор-Дарвоз ҳамда Панжолди округи таркибидаги ботаник-географик раёнлар флорасига оид янги гербарий намуналари ноёб илмий обекти Ўрта Осиё бўлими коллекциясини бойитган ва Ўзбекистон флорасининг электрон маълумотлар базаси ахборот-таҳлил тизимини шакллантириш имконини берган.