ДЎСИЁРОВ ФАЙЗУЛЛА ЖАЛИЛОВИЧНИНГ
фалсафа фанлари доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида
 эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Турли рельефдаги суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатида сувдан самарали фойдаланиш (Қашқадарё ҳавзаси мисолида)” 06.01.02-“Мелиорация ва суғорма деҳқончилик” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: № В2024.4.PhD/Т4045
Илмий рахбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Уразкелдиев Абдувохид Бахтиёрович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институтида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.41/30.04.2021.T.131.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар:
Авлакулов Мейли – Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Геодезия ва кадастр ва ердан фойдаланиш” кафедраси профессори, техника фанлари доктори профессор (06.01.02).
Палуашова Гаухарай Калбаевна – Ирригация ва сув муаммолари илмий тадқиқот институти “Тупроқ тадқиқотлари ва мелиоратив жараёнлар” лабораторияси мудири, катта илмий ходим, PhD. (06.01.02).
Етакчи ташкилот – Тошкент Давлат Аграр Университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ер рельефи кўрсаткичлари турли хил бўлган суғориладиган майдонларда сув ресурсларидан самарали фойдаланган ҳолда мелиоратив ҳолатини яхшилаш ҳамда экинлар ҳосилдорлигини баҳолаш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қашқадарё ҳавзасидаги механик таркибига кўра ўрта ва енгил қумоқ, кучсиз ва ўртача шўрланган бўз тупроқли суғориладиган майдонларда экинларни эгатлаб суғориш меъёрини ҳисоблашда рельеф хусусиятларининг қирқимлар бўйича ўзгаришини ҳисобга олган ҳолда баҳолаш усули такомиллаштирилган;
Қашқадарё ҳавзасидаги турли рельефли суғориладиган майдонларида ортиқча намланганлик сабабларини ҳисобга олган ҳолда ер ва сув ресурсларидан самарали фойдаланиш ҳамда ғўза ҳосилдорлик кўрсаткичларини оширишга қаратилган агротехник тадбирлар кетма-кетлиги ишлаб чиқилган;
ўртача ва кучсиз шўрланган суғориладиган майдонларда рельеф кўрсаткичларининг шўрланиш жараёнларига таъсирини инобатга олган ҳолда баҳолаш ва уларнинг ҳолатини яхшиловчи мелиоратив тадбирлар тизими ишлаб чиқилган;
суғорма деҳқончиликда қишлоқ хўжалиги экинларига таъсир этувчи мелиоратив ва иқлим кўрсаткичлари ҳамда антропоген омилларнинг ўзаро боғлиқлигини ифодалайдиган ҳосилдорликни ҳисоблайдиган математик модел ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Суғориладиган ҳудудларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилашда Қашқадарё ҳавзаси сув ресурсларидан фойдаланишни такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
Қашқадарё ҳавзасида суғориладиган майдонларнинг ҳозирги шароитда сув ва ер ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ҳамда каналларнинг ФИК ошириш бўйича чора-тадбирлар Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси ҳамда унинг ҳузуридаги Яккабоғ-Ғузор ирригация тизими бошқармасига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил сентябрдаги 05/13-1135-сон маълумотномаси). Натижада суғориш тармоқларининг ФИКни 5 фоизгача ошириш имконияти яратилган;
суғориладиган ҳудудларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилашда сув ресурсларидан фойдаланишни такомиллаштириш, экинларни экишдан олдин нам сув бериш усули билан шўр ювиш Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси ҳамда унинг унинг ҳузуридаги Мелиоратив экспедициясига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2024 йил сентябрдаги 05/13-1135-сон маълумотномаси). Натижада Қашқадарё ҳавзаси миқёсида шўр ювиш ва аънанавий эгатлаб суғоришга нисбатан 35-40 фоизгача сув ресурслари тежалишига эришилган.