Мейлиев Обид Рахматуллаевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ҳудудий иқтисодиёт барқарорлигини таъминлашда солиқларнинг таъсирчанлигини ошириш масалалари», 08.00.07–Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.PhD/Iqt333.

Илмий раҳбар: Жўраев Абдуғаффор Сафарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент молия институти, DSc.27.06.2017.I.17.01.

Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Тошматов Шухрат Амонович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт  университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳудудий иқтисодиёт барқарорлигини таъминлашда солиқ тизимининг самарадорлигини ва солиқларнинг таъсирчанлигини оширишга қаратилган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

маҳаллий ҳокимият органларига бюджет даромадларини шакллантиришда солиқлар бўйича белгиланган ставкаларга ҳудудларнинг ҳамда фаолиятни амалга ошириш жойининг хусусиятини инобатга олган ҳолда пасайтирувчи ва ошиб борувчи коэффициентларни қўллаш ваколати таклиф қилинган;

маҳаллий ҳокимликларнинг маҳаллий бюджет даромадларини кўпайтиришдан манфаатдорлигини ошириш ҳамда субвенцияларнинг ўрнини қоплаш мақсадида режадан ортиқча солиқ тушумларини маҳаллий бюджетларга қолдириш амалиёти такомиллаштирилган;

маҳаллий бюджетлар даромад базасини янада мустаҳкамлашда уларга тўғридан-тўғри келиб тушадиган солиқларни ҳисоблаш усули ва имтиёзларни қайта кўриб чиқиш, табиий ресурсларга бўлган солиқ имтиёзларини қисқартириш ва асосий солиқ юкини ушбу солиқларга юклаш таклифи ишлаб чиқилган;

миллий иқтисодиётнинг экспорт салоҳиятини кенгайтириш учун ҳудудлар иқтисодиётида тутган ўрнига қараб, иқтисодиёт тармоқлари ривожланишини таъминлаш учун ҳар бир ҳудуднинг олис, чекка жойларига хорижий инвестицияларни фаол жалб қилиш мақсадида қўшимча солиқ имтиёзлари тақдим этиш таклиф этилган;

маҳаллий бюджетларни субвенциядан чиқариш, уларнинг юқори турувчи бюджетлар ажратмаларига бўлган қарамлигини босқичма-босқич қисқартириш  асосида ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришда маҳаллий давлат ҳокимияти органлари эркинлиги ва масъулиятини ошириш асосланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ҳудудий иқтисодиёт барқарорлигини таъминлашда солиқларнинг таъсирчанлигини ошириш юзасидан ишлаб чиқилган таклиф ва амалий тавсиялар асосида:

маҳаллий ҳокимият органларининг маҳаллий бюджет даромадларини шакллантиришда солиқлар бўйича ваколатини ошириш юзасидан берган таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2017 йил 29 декабрдаги ЎРҚ-454-сон Қонуни билан Ўзбекистон Республикасининг “Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида”ги Қонунининг 25-моддасига ўзгартиришлар киритишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг 2018 йил 25 июлдаги 16/2-16601-сон маълумотномаси). Ушбу таклифни жорий қилиш натижасида маҳаллий ҳокимликларга қонун ҳужжатларида белгиланадиган алоҳида солиқлар бўйича белгиланган ставкаларга ҳудудларнинг ҳамда фаолиятни амалга ошириш жойининг хусусиятини инобатга олган ҳолда пасайтирувчи ва ошиб борувчи коэффициентларни қўллаш ҳуқуқи берилган;

маҳаллий ҳокимликларнинг маҳаллий бюджет даромадларини кўпайтиришдан манфаатдорлигини ошириш, режадан ортиқча солиқ тушумларини маҳаллий бюджетга қолдириш бўйича таклифлари Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 29 декабрдаги ПҚ-3454-сон “Ўзбекистон Республикасининг 2018 йилги асосий макроиқтисодий кўрсаткичлари прогнози ва давлат бюджети параметрлари тўғрисида”ги Қарорига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг 2018 йил 25 июлдаги 16/2-16601-сон маълумотномаси). Натижада маҳаллий ҳокимликларнинг бюджет даромадларини ошириш ҳамда субвенцияларга бўлган эҳтиёжини солиқ тушумларининг ошиши ҳисобига қоплаш имкониятини яратган;

маҳаллий бюджетлар даромад базасини янада мустаҳкамлашда уларга тўғридан-тўғри келиб тушадиган солиқларни ҳисоблаш усули ва имтиёзларни қайта кўриб чиқиш, табиий ресурсларга бўлган солиқ имтиёзларини қисқартириш ва асосий солиқ юкини ушбу солиқларга юклаш таклифи Самарқанд вилояти Иқтисодиёт ва ҳудудларни комплекс ривожлантириш бош бошқармаси томонидан амалиётга жорий этилган. (Самарқанд вилояти Иқтисодиёт ва ҳудудларни комплекс ривожлантириш бош бошқармасининг 2018 йил 27 июлдаги 02/1-908-сон  маълумотномаси). Мазкур таклифни амалиётда қўлланилиши натижасида маҳаллий бюджет даромадларини 871,4 млрд. сўмга ошишига эришилган;

миллий иқтисодиётнинг экспорт салоҳиятини кенгайтириш учун ҳудудлар иқтисодиётида тутган ўрнига қараб, иқтисодиёт тармоқлари ривожланишини таъминлаш учун ҳар бир ҳудуднинг олис, чекка жойларига хорижий инвестицияларни фаол жалб қилиш мақсадида қўшимча солиқ имтиёзларини бериш бўйича таклифи Самарқанд вилояти Иқтисодиёт ва ҳудудларни комплекс ривожлантириш бош бошқармаси томонидан амалиётга жорий этилган (Самарқанд вилояти Иқтисодиёт ва ҳудудларни комплекс ривожлантириш бош бошқармасининг 2018 йил 27 июлдаги 02/1-908-сон маълумотномаси). Натижада, Самарқанд вилоятига киритилган хорижий инвестициялар режасини 2018 йил 1-ярим йиллигида 147,0 фоизга бажаришга эришилган;

режадан ортиқча солиқ тушумларини маҳаллий бюджетга қолдириш ва шу асосида маҳаллий бюджетларнинг субвенцияларга бўлган эҳтиёжини солиқ тушумларининг ошиши билан қоплаш ҳамда вилоятда фаолият кўрсатиб, лекин солиқларни бошқа ҳудудларга тўлаётган корхоналар тўловини вилоят бюджетига йўналтириш бўйича таклифлари Самарқанд вилояти ҳокимининг 2018 йил 26 июндаги  244-Ф-сонли фармойиши билан тасдиқланган “Маҳаллий бюджетга қўшимча манбаларни жалб қилиш бўйича чора-тадбирлар Дастури”ни қабул қилишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти Иқтисодиёт ва ҳудудларни комплекс ривожлантириш бош бошқармасининг 2018 йил 27 июлдаги 02/1-908-сон маълумотномаси). Натижада вилоят бюджетининг солиқ ва йиғимлар режа кўрсаткичи 117,4 фоизга ошиши, шунингдек маҳаллий бюджетга 10200,0 млн. сўм қўшимча маблағ келиб тушиши таъминланган.