Мирзаева Нодира Абдухамидовнанинг
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбекистонда стеам таълимни педагогик таълим кластери асосида ўқитиш методикаси (“эшитдим-кўрдим-бажардим” таъмойили мисолида)”. 13.00.02– Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (биология)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.DSc/Ped.382
Илмий маслаҳатчи: педагогика фанлари доктори (DSc), профессор Ботирова Шахло Исамиддиновна
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Гулистон давлат университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/05.06.2020.К/Б.91.03 рақамли илмий Кенгаш асосидаги бир марталик Илмий Кенгаш
Расмий оппонентлар: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти  Экология ва ҳуқуқ факултети “Ўқитиш назарияси ва методикаси кафедраси” досенти, педагогика фанлари доктори, Сабирова Гулноза Садиковна; Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети Рус филологияси факултети декани, педагогика фанлари доктори, профессор Раҳманов Азизхон Боситхонович; Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Табиий фанлар факулътети “Зоология ва анатомия” кафедраси профессори, биология фанлари доктори  Дадаев Саиджон.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда СТЕАМ таълимини “Эшитдим-кўрдим- бажардим” тамойилига биноан моделлаштириш ҳамда инновацион таълим кластери асосида ўқитиш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Бўлажак биология ўқитувчиларининг илмий методик тайёрлаш бўйича педагогик таълим инновацион кластерининг “Эшитдим-кўрдим-бажардим” тамойили ва бенчмаркинг статегиясига биноан СТЕАМ дастурини маҳаллийлаштириш, табиий илмий саводхонликни ривожлантиришнинг смарт эчими ишлаб чиқилган;
Стеам соҳаси бўлажак мутахассисларининг когнитив фаолияти “Эшитдим-кўрдим- бажардим” тамойили Э.Дейл пирамидаси асосида такомиллаштирилган ҳамда Д.Колб таксономиясига биноан талабалар СТЕАМ тафаккури ривожлантирилган.
Бўлажак биология ўқитувчиларининг Стеам (танқидий тафаккур, муаммоларнинг яхлит эчими, ижодкорлик, мулоқотчанлик, ҳамкорликда ишлаш, маълумотлардан фойдаланиш саводхонлиги) компетентлигини ривожлантириш бўйича тадқиқотчилик ва ижодкорлик кўникмаларини ўзаро параллел интеграциялаш дастури такомиллаштирилган;
Ўзбекистонда СТЕАМ таълимини Кембридж дастури ва кластерли ёндашув асосида ривожлантирилган ва фанлараро интеграциясини таъминловчи трансформацион ўқув дастурлари ишлаб чиқилган;
Педагогик таълим кластери тамойили бўйича бўлажак биология ўқитувчиларининг касбий СТЕАМ компетентлиги (интегратор, креатор ва СТЕАМ лидер кўринишида) ривожлантирилган ва когнитив, интегратив, креатив мезон ва стеам тафаккур (танқидий тафаккур, муаммоларнинг яхлит эчими, ижодкорлик, мулоқотчанлик, ҳамкорликда ишлаш, маълумотлардан фойдаланиш саводхонлиги) асосида аниқлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши
Ўзбекистонда СТЕАМ таълимини педагогик таълим кластери асосида ўқитиш (Эшитдим-кўрдим-бажардим тамойили) юзасидан ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида: Бакалавриат таълим босқичи учун «Когнитив биология» номли дарслик ҳамда «Инновационные технологии в преподавании биологии» ўқув қўлланмаси яратилган (А- 1-074 - "Педагогик технология тамойиллари асосида тарбия жараёнини лойиҳалаш орқали ёш авлодни миллий, умуминсоний қадриятлар асосида тарбиялаш" мавзусидаги амалий лойиҳа раҳбарининг маълумотномаси). Натижада бўлажак биолог-педагогларнинг илмий методик таергарлиги педагогик таълим инновацион кластерининг “Эшитдим-кўрдим-бажардим” тамойили ва бенчмаркинг статегиясига биноан ривожлантирилган, ҳамда СТЕАМ дастурини маҳаллийлаштириш асосида табиий илмий саводхонликни ривожлантиришнинг смарт эчими ишлаб чиқилган;
60110100 – Педагогика ва психология, 60110900 – биология бакалавриат таълим йўналиши учун «Когнитив биология» номли дарслик яратилиб, СТЕАМ таълим жараёнига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси мактаб ва мактабгача таълими вазирлигининг 24-апрел 2024-йил санасидаги, 11-05-1820/04 - сонли маълумотномаси). Натижада стеам сохаси бўлажак мутахассисларининг когнитив фаолияти “Эшитдим-кўрдим-бажардим” тамойили ва Э.Дейл пирамидаси асосида такомиллаштирилган ҳамда Д.Колб таксономияси асосини талабаларнинг СТЕАМ тафаккури ривожлантирилган.
Стеам соҳаси бўлажак мутахассисларининг когнитив фаолияти “Эшитдим-кўрдим- бажардим” тамойили ва Э.Дейл пирамидаси асосида такомиллаштирилган ҳамда Д.Колб таксономиясига биноан талабаларнинг СТЕАМ тафаккури ривожлантиришга доир хулосалар амалиётга жорий этилган (ЧДПУ ўқув-услубий кенгаши 2023-йил 5-сонли мажлис баённомаси). Натижада “Табиий фанларни ўқитишда педагогик таълим инновацион кластерининг назарияси ва амалиёти” номли монография тайёрланган бўлиб, Д.Колб таксономиясига биноан ўқитиш услубиёти СТЕАМ фанлари таркибига кирувчи табиий фанларни кенг ёритиб берилган;
Президент ихтисослашган таълим муассасалари ва Кембридж табиий фанларни ўқитиш дастури методикаси негизида Ўзбекистонда СТЕАМ таълимини ўқитишни адаптивлаштириш ва ва фанлараро интеграциясини таъминловчи трансформацион ўқув дастурлари ишлаб чиқишга оид консепсиясидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-5712-сон 2019 йил 29 апрелда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими тизимини 2030 йилгача ривожлантириш консепсиясини тасдиқлаш тўғрисида” қарорининг 2-боб в) банд 3-боб 7-8 бандларининг и) ва м) қисмини, 4-боб 9-бандини шакллантиришда Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-134-сон 2022 йил 11 май санасида қабул қилинган “2022-2026 йилларда Халқ таълимини ривожлантириш бўйича миллий дастурни тасдиқлаш тўғрисида” фармонининг 7 боб б) бандини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий мажлис сенатининг мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси 37- сонли далолатномаси). Натижада, СТЕАМ таълимини ўқитишни адаптивлаштириш ва ва фанлараро интеграциясини таъминловчи трансформацион ўқув дастур ишлаб чиқилган.
СТЕАМ таълим машғулотларда индивидуал ва трансформацион таълим технологияларини амалиётга жорий этишга оид назарий ва амалий методик ишланмаларидан “АИФ л/4-“Касб-ҳунарга йўналтирилган марказ ва электроника бўйича қўшма ўқув лаборатория яратиш” (2019-2021 йй.) мавзусидаги халқаро амалий тадқиқот лойиҳасини бажаришда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси мактаб ва мактабгача таълими вазирлигининг 24-апрел 2024-йил санасидаги, 11-05-1820/04 - сонли маълумотномаси). Натижада, бўлажак бошланғич таълим бакалаврият талабалари учун “Бошланғич таълимда СТЕАМ” номли дарслик тайёрланган.