Ачилова Дурдона Абдурахим қизи
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Узлюксиз таълимда кластер ҳамкорлик муносабатларини моделлаштириш методикасини такомиллаштириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: _____________
Илмий раҳбар: педагогика фанлари доктори, профессор Ботирова Шахло Исамиддиновна.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гулистон давлат университети, PhD.03/27.02.2020.Fil.91.02. рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик кенгаш
Расмий оппонентлар: педагогика фанлари доктори, профессор Ярматов Раҳим Баҳромович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) Кошанова Нилуфар Махсудовна
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади узлюксиз таълимда кластер ҳамкорлик муносабатларини моделлаштириш методикасини такомиллаштиришдан иборат
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
узлюксиз таълим жараёнида кластер ҳамкорлик тузилмасининг компонентлари, мезонлари ва кўрсаткичлари ҳамда кластер ҳамкорлик муҳитини моделлаштириш механизми, субектларнинг ҳамкорлик мотивацияси ва ижодий тафаккурини кучайтириш орқали, коммуникатив-интегратив, функсионал-ролли ва субектив-гуруҳий компонентларнинг ўзаро тизимли интеграциялашуви негизида илмий асосланган ҳолда аниқлаштирилган;
узлюксиз таълим контекстида бўлажак ўқитувчиларнинг касбий компетентлигини баҳолаш мезонларининг параметрларини аниқлашга йўналтирилган ҳамкорликка асосланган таълим модели, оила ва мактаб интеграциясини босқичма-босқич таъминлаш, кластер ҳамкорлик доирасида фаолият юритиш ҳамда имитацион машқларни умумийликдан яккаликка тамойили асосида тизимли ёндашган ҳолда қўллаш орқали такомиллаштирилган;
тизимли таълим жараёнида кластер ҳамкорлик муносабатларининг ривожланиш йўналишлари ва ҳамкорлик педагогикаси асосида таълим-тарбия жараёнларини ташкил этишнинг мазмуни, тамойиллари ҳамда ёндашувлари психологик мезонлар ва мулоқотга тайёрлик даражаси нуқтайи назаридан аниқлаштирилиб, ўқитувчи ва ўқувчилар ўртасидаги (интераcтиве cооператион) интерактив ҳамкорликни мустаҳкамлашга йўналтирилган, кооператив таълим муҳитини (cооперативе леарнинг энвиронмент) ва К-меанс кластерлаш алгоритмини шакллантириш ҳамда таълимий экотизмларнинг функсионал устуворлигини таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
таълимда барқарор ривожланиш жараёнида кластер ҳамкорлик муҳитини моделлаштиришга қаратилган интерфаол методлар асосида ўқув жараёнидаги мотивацион фаолият шаклларининг интеграциялашуви, кластер ҳамкорликдаги ўқув-тарбия жараёнини ташкил этиш технологиясини такомиллаштириш ҳамда жамоавий ижодий ишни (wоркинг ин cооператион) самарали йўлга қўйиш методикасини ишлаб чиқиш орқали талабаларнинг таҳлилий фикрлаш қобилиятини шакллантиришга хизмат қилувчи интерфаол машқлар тизими шакллантирилиб, илмий-методик тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Узлюксиз таълимда кластер ҳамкорлик муносабатларини моделлаштириш методикасини такомиллаштириш бўйисҳа олинган илмий натижалар асосида:
узлюксиз таълим жараёнида кластер ҳамкорлик тузилмасининг компонентлари, мезонлари ва кўрсаткичлари ҳамда кластер ҳамкорлик муҳитини моделлаштириш механизми субектларнинг ҳамкорлик мотивацияси, ижодий фикрлаш ва ҳамкорлик тузилмасининг коммуникатив-интегратив, функсионал-ролли ва субектив-гуруҳий компонентлари интеграциялашуви асосида аниқлаштирилга оид таклиф ва тавсийалардан Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус+дастурининг 561624-ЭПП-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС+CБҲЕ ИМЕП: Ўзбекистонда Олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган. (Самарқанд давлат чет тиллар институти 2024-йил 7-декабр 2707/02-сон маълумотномаси). Натижада, кластер ҳамкорлик муносабатлари тузилмасининг компонентлари, мезонлари, кўрсаткичлари ва мазмуни бойитилган;
узлюксиз таълимда бўлажак ўқитувчиларининг касбий компетентлик даражасини баҳолаш мезонларининг параметрлари учун ҳамкорликка асосланган таълим жараёни модели оила ва мактаб интеграциясини таъминлаш босқичлари, кластер ҳамкорликка асосланган фаолият жараёнида имитациён машқларни умумийликдан яккаликка тамойилини қўллаш асосида такомиллаштирилга оид таклиф ва тавсийалардан Жиззах политехника институти илмий-тадқиқот режасининг ОТ-Ф1-049 рақамли “Талабаларга ассертив хулқни шакллантиришнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган. (Жиззах политехника институти 2024-йил 10-декабр 03-2387-2376-сон маълумотномаси). Натижада, узлюксиз таълимда оила ва мактаб интеграциясини таъминлашнинг босқичлари кластер ҳамкорликка асосланган фаолиятни касбий компетенсия билан мақбул уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган;
узлюксиз таълим жараёнида кластер ҳамкорлик муносабатларининг ривожланиш йўналишлари, ҳамкорлик педагогикаси асосида таълим-тарбия жараёнларини ташкил этиш мазмуни, тамойиллари ва ёндашувлари ҳамда мулоқотга тайёрлик даражаси ва мезонларига кўра психологик омиллари аниқлаштирилиб, ҳамкорлик педагогикаси асосида ўқувчи ва ўқитувчилар ўртасидаги мустаҳкам фаолиятни ташкил этишга асосланган коллаборатив ва мақсадга йўналтирилган таълимий экотизмларнинг устуворлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилга оид хулосалардан “Субҳидам” телекўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Жиззах вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 10-декабрдаги 459/13-10–сон маълумотномаси). Натижада ушбу кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланган ва долзарблиги илмий-амалий аҳамият касб этган.