Sayt test rejimida ishlamoqda

Саденова Гулбану Пердебаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Ш.Сейтов насрининг лингвопоетикаси», 10.00.03 – Қорақалпоқ тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B 2023.2.PhD/Fil3391.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Абдиназимов Шамшетдин Нажимович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Пирниязова Алима Кудияровна, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Казимбетова Зиюар Махсетбаевна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот номи: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ш.Сейтовнинг индивидуал ижодий услубига хос хусусиятларни белгилаш ва унинг насрий асарларидаги тил воситаларининг услубий имкониятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:    
Ш.Сейтов асарларидаги лингвопоетик жиҳатдан аҳамиятли бўлган тил воситалари, асосан индивидуал муаллифлик метафоралар, муаллифлик ўхшатишлар, метонимия ва сифатлашлар аниқланган;
муаллиф бадиий асарларида  матн таъсирчанлигини таъминлашга хизмат қилган фразеологизм, мақол ва маталлар, синонимлар, антонимлар, варваризм ва вулгаризмларнинг ёзувчи ғоясини ифодалашдаги ва характер яратишдаги ўрни аниқланган;
Ш.Сейтовнинг “Тақдир сўқмоқлари”, “Қочқин”, “Турналар учиб кетди” асарларидаги аллиттерация, иккилантирилган, такрорланган, сўздаги ўрни алмаштирилган унли ва ундош товушлар асар поетик нутқига шеъриятга хос оҳангдорлик, жозибадорлик сифатларини олиб кирганлиги асосланган.
Ш.Сейтов асарларида бадиий такрор (фонетик, лексик, морфологик ва синтактик) ва градация (фонетик градация ва лексик градация) шакллари, изоҳловчи сўз хизматидаги лақабларнинг қаҳрамон руҳий ҳолатини ва характерини  очиб кўрсатиш ва ўқувчига эстетик завқ беришдаги ўрни аниқланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ш.Сейтовнинг насрий асарлари тилини лингвопоетик тадқиқ қилиш бўйича олинган натижалар асосида:
Ш.Сейтовнинг индивидуал хусусиятини кўрсатишда унинг сўз танлаш маҳорати, бадиий тасвир воситаларидан фойдаланишдаги ўзига хос услуби, бадиий-эстетик аҳамияти бўйича олинган илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясı Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ ижтимоий фанлар илмий тадқиқот институтида 2017–2020-йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005-сон «Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослик тарихини тадқиқ қилиш» мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясı Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ ижтимоий фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2025-йил 13-январдаги 14/1-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу тадқиқот хулосалари насрий асарлар тилини таҳлил қилиш усулларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
Қорақалпоғистон Республикаси Бердақ номидаги Қорақалпоқ адабиёти тарихи давлат музейида Ш.Сейтов ҳаёти ва ижоди, адабий мероси бўйича кўргазмалар ташкил этишда, адабий-бадиий экскурсия дарсларини ўтказишда ва илмий-назарий анжуманларда маъруза шаклида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2024-йил 25-декабрдаги 8-01/2709-сон маълумотномаси). Натижада, ёзувчи Ш.Сейтов асарларидаги бадиий образларнинг баркамол шахс тарбиясидаги ўрни ва аҳамиятини кенг жамоатчиликка етказиш, ёшларни ватанга муҳаббат руҳида тарбиялаш ҳам да миллий ўзликни англаш ва тафаккурни юксалтиришга салмоқли ҳисса қўшиш имконини берган;
қорақалпоқ прозасида сўз ва унинг бадиий-эстетик вазифалари, ёзувчининг бадиий тасвир воситаларидан, қорақалпоқ тилининг сўзлик луғатининг бой имкониятларидан фойдаланишдаги маҳорати бўйича олинган натижалардан Қорақалпоғистон Ёзувчилар уюшмаси фаолиятида, айниқса, ёш ижодкорларнинг маҳоратини оширишда, ҳар хил семинар-тренинглар, маҳорат дарсларини  ташкиллаштиришда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Ёзувчилар уюшмасининг 2025-йил 13-январдаги 3-сон маълумотномаси). Натижада, ёзувчининг қаҳрамон образини яратишдаги адабий-бадиий маҳоратининг очилишига асос бўлган;
ёзувчи томонидан ўзига хос поетик ижодий усулда қўлланган тил воситаларининг бадиий матннинг эстетик қийматини оширишдаги ўрни, фикрни образли, таъсирчан, ифодали, аниқ ва тўғри етказиб беришдаги аҳамияти билан боғлиқ илмий-назарий хулосалардан Қорақалпоғистон радиоканалининг «Поезия минутлари», «Тилга эътибор – элга эътибор» эшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2025-йил 23-январдаги 05-22/36-сон маълумотномаси). Натижада, кенг жамоатчиликни бадиий матннинг эстетик қиймати билан таништириш орқали кўрсатув ва эшиттиришларнинг маъданий-маърифий аҳамиятинининг бойитилишига эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish