Сулейманов Муҳаммад Амин Эркин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “адаптив мослама ёрдамида гимнастикачиларни ҳалқада бажариладиган машқларга ўргатиш услубияти”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси, педагогика фанлари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Ped1852
Илмий раҳбар: Эштаев Сергей Анварович педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Расмий оппонентлар: Олимов Мухсинбек Сотиволдиевич педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Каримов Хожиакбар Ахтамқулович педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Финландия педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади адаптив ускуналарни ишлаб чиқиш асосида гимнастикачиларни ҳалқаларда бажариладиган тебраниш ва куч машқлар техникасини ўзлаштириш самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
спорт гимнастикачиларнинг халқада ишлаш параметрларига мутаносиб бўлиши учун бажариладиган элементларни ўзлаштириш муддатини қисқартириш ва ҳаракатдаги бир тоифа элементдан иккинчи тоифа элементларга ўтишга қаратилган методикани ишлаб чиқиш ҳисобига халқада олиб бориладиган техник ҳаракатларни узлюксиз бажариш имконияти кенгайтирилган;
юқори малакали спорт гимнастикачиларини техник хатоларини бартараф этиш учун адаптив мослама ёрдамида крест элементини ўзлаштириш вақтини қисқартириш, қийматини ошириш, аниқ бажариш, қувват заҳирасини тақсимлаш ҳисобига махсус элементларни бажариш орқали юқори бал йиғиш имкониятлари кенгайтирилган;
спорт гимнастикачиларнинг махсус динамик ҳаракатларини такомиллаштириш учун ҳалқада тебраниш ҳаракатларини махсус тренажор ёрдамида ўргатиш комплексига (елка камарида айланиш, катта айланиш, иккиталик айланиш) элеметларни сингдириш эвазига техник элементларни ўзлаштириш, енгил, ўрта ва оғир даражасини аниқлаш имкониятлари оширилган;
спорт гимнастикачиларнинг аусотоник ҳаракатларини такомиллаштириш мақсадида машғулотларини ташкил қилишда ҳалқаларда бажариладиган статик элементларни оғирлик вазни спортчилар вазнига нисбатан тақсимлаб машғулотнинг асосий тайёргарлик қисмида қўллаш ҳисобига гимнастикачиларни куч орқали бажариладиган махус элементларни бажариш техникаси такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Гимнастикачиларнинг ҳалқада тебраниш ва статик элементлари техникасини адаптив турдаги ўқув мосламаларидан фойдаланиш ёрдамида такомиллаштириш бўйича олиб борилган жорий тадқиқотлар ва педагогик тажриба натижалари ҳамда уларнинг қиёсий таҳлили асосида:
спорт гимнастикачиларнинг халқада ишлаш параметрларига мутаносиб бўлиши учун бажариладиган элементларни ўзлаштириш муддатини қисқартириш ва ҳаракатдаги бир тоифа элементдан иккинчи тоифа элементларга ўтишга қаратилган методикани қўллаш бўйича таклифлар Самарқанд ҳамда Фарғона гимнастика спорт турига ихтисосланган мактабининг спорт гимнастика машғулотларига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 04-07-08/2022-сон маълумотномаси). Натижада, спорт гимнастикачиларда ҳалқада бажариладиган комбинация йиғиндиси 8,14% дан 14,3% га яхшиланган;
юқори малакали спорт гимнастикачиларини техник хатоларини бартараф этиш учун адаптив мослама ёрдамида крест элементини бажариш вақтини қисқартириш, қийматини ошириш, аниқ бажариш, қувват заҳирасини тахсимлаш бўйича таклиф ва тавсиялар гимнастика бўйича Республика олий спорт маҳорати мактабининг ўқув машғулот жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 04-07-08/2022-сон маълумотномаси). Натижада, гимнастикачиларнинг техник тайёргарлигини ривожлантириш учун адаптив мослама воситаларни қўллаш натижасида махсус куч тайёргарлиги 6,18%дан 12,8%га, ҳамда спортчиларнинг техник тайёргарлик даражаси 7,34%дан 16,4%га оширилган;
спорт гимнастикачиларнинг махсус динамик ҳаракатларини такомиллаштириш учун ҳалқада тебраниш ҳаракатларини тренажор ёрдамида ўргатиш комплексига (елка камарида айланиш, катта айланиш, иккиталик айланиш) элеметларни сингдиришни қўллаш бўйича таклифлар гимнастика бўйича Республика ихтисослаштирилган Олимпия захиралари мактабининг спорт гимнастика ўқув машғулотига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 04-07-08/2022-сон маълумотномаси). Натижада, гимнастикачиларнинг ҳалқада бажариладиган элементларни ўзлаштириш техник қобилятлари 8,3% дан 20,8% га, махсус куч сифатлари эса 9,13%дан 18,6%га ўсиш имконияти кенгайтирилган;
спорт гимнастикачиларнинг ауксотоник ҳаракатларини такомиллаштириш мақсадида машғулотларини ташкил қилишда ҳалқаларда бажариладиган статик элементларни оғирлик вазни спортчининг вазнига нисбатан тақсимлаб машғулотнинг тайёргарлик қисмида қўллаш бўйича таклифлар Тошкент шаҳар гимнастика спорт турларига ихтисослаштирилган спорт мактабининг ўқув машғулот жарайинига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 04-07-08/2022-сон маълумотномаси). Натижада ўқув машгулот жараёнинг ҳалқада бажариладиган ҳаракатлар зичлиги 46,4%дан 69,2%га, машғулотнинг ўртача зичлиги эса 47,4% дан 53,8% га, куч ва махсус куч сифатлари 6,4% дан 12,8 % оширилган.