Тожиев Алимурод Алиакбаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ҳозирги ўзбек ҳикоячилигида услубий изланишлар”, 10.00.02.– Ўзбек адабиёти (ХХ аср ўзбек адабиёти ва ҳозирги адабий жараён) (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Fil 2463
Илмий раҳбар: Каримов Баҳодир Нурметович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01
Расмий оппонентлар: Якубов Ислом Аҳмеджанович, филология фанлари доктори, профессор, Сатторова Гулноза Юнусовна, филология фанлари номзоди, доцент
Етакчи ташкилот:Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек адабиётини ўрганишда халқаро, адабий-танқидий ва ижтимоий-сиёсий баҳсларни илмий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: ҳикоянинг кичик эпик жанр сифатида замонавий ўзбек насрида тутган ўрнини аниқлаш, кейинги йилларда яратилган ҳикоялардаги ғоявий, услуб, шакл ва мазмундаги янгиланишлар моҳияти очиб берилган;
давр воқеликларини ёзувчилар услубига таъсири, ҳозирги ҳикояларни мазмун ва шакл жиҳатдан бойитган омиллар аниқланиб, ҳикояларда психологик тасвир унсурлари, полифониялар генезиси аниқланган;
бу давр ҳикоячилигининг жамият адабий-эстетик тафаккурига қоъшган ҳиссаси ва шаклий-услубий хусусийати, ифода ва композицион ранг-баранглиги очиб берилган;
Жаҳон адиблари ижодининг ўзбек ёзувчилари тафаккурига таъсири ва уларни услубда акс этиши масалалари далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
жаҳон адабиётидаги мавжуд адабий-назарий қарашлар, дунё илм-фанидаги янгиликлар, техник-технологик ютуқларини ўз асарларида акс эттираётган ёзувчилардан бири – Абдуқаюм Йўлдошевнинг “Шайхур-раис”, “Қайдасан мўжиза” каби тўпламларидан ўрин олган ҳикоялардан олинадиган болалар дунёқарашининг асосий қирралари, унинг табиати, руҳиятига таъсир этувчи маънавий-ахлоқий омилларга оид илмий-назарий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2021-2023-йилларда бажарилган ИЛ-402104474 рақамли “болаларадабиёти.уз” электрон платформа ва унинг мобил иловасини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган. (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 24-сентябрдаги № 04/1-2576-сонли маʼлумотномаси). Натижада, лойиҳа болалар адабиётининг етакчи хусусиятлари, ғоялари акс этган асарлар, назарий материаллар билан бойишига асос бўлган;
Бу давр ҳикоячилигининг шаклий-услубий хусусийати, стилистик-лексик жиҳатлари, ёзувчиларнинг индивидуал услуби, хусусан, таниқли ёзувчилар Баҳодир Қобул ва Шуҳрат Маткарим ҳикояларидаги шева ва дидактик бирликлар таҳлилига оид илмий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида 2021-2023-йилларда бажарилган ПЗ-2020042022-рақамли “Туркий тилларнинг лингводидактик электрон платформасини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган. (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 3-декабрдаги №04/1-3998-сонли маʼлумотномаси). Натижада, лойиҳа туркий элатларнинг айрим уруғларига хос дидактик лексик бирликлар, шева сўзлари ва турли иборалар билан тўлдирилишига замин яратилган;
Бугунги ҳикоячиликдаги етакчи тамойиллар, ёзувчилар тафаккури тадрижининг унинг услубида акс этиш масалалари ҳақидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг туркий халқлар адабиётига бағишланган “Буюк юрт алломалари” ҳамда ўзбек адабиётига бағишланган “Барҳаёт сиймолар” кўрсатувлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканали давлат муассасасининг 2024-йил 24-сентябрдаги 06-28/869-сон маълумотномаси). Натижада, бугунги замон насри, хусусан, ўзбек модерн ҳикоячилигининг етакчи тамойиллари, ХХ аср туркий адабиётининг ўзбек адиблари ижодига таъсири масалалари ҳақида тушунча ва билимларнинг кенгайшига хизмат қилган.