Кадырбеков Нодирбек Равшанбековичнинг   
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бош мия супратенториал анапластик астроцитомалари жаррохлиги ва унинг натижалари (клиник тажрибавий изланиш)”, 14.00.28 – Нейрохирургия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Tib3079.
Илмий раҳбар: Ахмедиев Махмуд Мансурович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази DSc.04/04.07.2023.Tib.170.01.
Расмий оппонентлар: Алиходжаева Гулнарахан Алаутдиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гафур-Ахунов Мирза Алиярович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Андижон давлат тиббиет институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: жаррохлик йўли билан олинган ўсманинг аниқланган индивидуал хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда комплекс даволашни такомиллаштириш асосида супратенториал жойлашган анапластик астроцитомалар билан оғриган беморларни жарроҳлик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор in vitro нурланиш фонида тўқима ташхисини батафсиллаштириш учун, олиб ташланган ўсманинг структуравий хусусиятларини сақлаб қолган холда супратенториал жойлашган анапластик астроцитома модели исботланган (№ IAP 06855 10.03.2022й);
радио нурланиш эксперимент натижаларини асосида хафли астроцитомаларнинг индивидуал туқималардаги морфофункционал хусусиятлари аниқланган;
анапластик астротситома билан беморларнинг клиник натижаларини оптималлаштириш учун  қиёсий ташхислаш ва комплекс даволаш алгоритм ишлаб чиқилган;
субротенториал астроцитома жарохликдан кейин холатини яхшилаш мақсадида химия нур терапиясининг морфофункционал ўзгаришлар асосидаги индивидуал ёндашув асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги эксперт комиссиясининг 2024 йил 22 октябрдаги 07/03-сон хулосасига биноан:
биринчи илмий янгилик: илк бор in vitro нурланиш фонида тўқима ташхисини батафсиллаштириш учун, олиб ташланган ўсманинг структуравий хусусиятларини сақлаб қолган холда супратенториал жойлашган анапластик астроцитома модели исботланган № IAP 06855 10.03.2022й. Мазкур янгилик бўйича "Анапластик астроцитома тўқимасининг гамма-нурланиш билан нурлантирилганда радиосезгирлигини in vitro аниқлаш усули" ихтиросига патент олинган (ихтиро патенти № IAP 06855) ва Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази Тошкент (23.02.2023 №26) ва Сирдарё (13.03.2023 №34§1) вилоятлари филиаллари амалиётига жорий этилган. In vitro гамма нурлари билан нурлантирилганда анапластик астроцитома тўқималарининг радиосезгирлигини аниқлаш усулларидан фойдаланишнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тадқиқотимиз давомида биз ҳар бир ўсманинг индивидуал хусусиятларини ўргандик, бу шуни кўрсатдики, ҳар бир ўсманинг хусусиятларига қараб, анапластик астроцитома тўқималарининг кесмалари яшаш вақти 24 соатдан бироз кўпроқ бўлиши мумкин. Анапластик астроцитома гуруҳида ўсимта некрози даражаси сезиларли даражада юқори эканлиги аниқланди (57%), бу ушбу ўсмалар гуруҳи тўқималарининг сезиларли радиосезгирлигини таъкидлайди ва даволаш ёндашувларини янада оптималлаштириш учун ишлатилиши мумкин. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1) беморнинг шифохонада қолиш муддатини ётоқ кунларини қисқартириш ҳисобига қисқартирилиши шифохона хизматлари учун тўлов миқдорини камайтиради (оғир беморлар учун интенсив терапия палатасида 1 кун қолиш прейскурантига кўра 998 600 сўм); 2) беморнинг ишга эрта қайтиши операциядан кейинги узоқ муддатли реабилитация ва дори-дармон таъминоти учун харажатларни тўлаш бўйича давлатнинг юкини камайтиради ва мавжуд ногиронлик учун умрбод ижтимоий таъминот зарурлигини истисно қилади. Хулоса: радиосезгирликни in vitro ҳисобга олган ҳолда анапластик астротситоманинг аниқланган индивидуал клиник хусусиятлари мақсадли антибластик даволаш учун мослаштирилган. Асосий гуруҳдаги (G III) 39 (57,3%) бемор олинган тавсияларга кўра, минтақавий онкология муассасасида даволанишни давом эттирмоқда.
иккинчи илмий янгилик: радио нурланиш эксперимент натижаларини асосида хафли астроцитомаларнинг индивидуал тўқималардаги морфофункционал хусусиятлари аниқланган. Мазкур янгилик бўйича "Одам бош мияси анапластик астротситомасининг радиосезгирлигини аниқлашнинг экспериментал усули" услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023 йил 13 апрелдаги 02Н-р/5-сон буйруғи билан тасдиқланган) ва Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази Тошкент (23.02.2023 №26) ва Сирдарё (13.03.2023 №34§1) вилоятлари филиаллари амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: биз кейинги комплекс терапияга резистентлик пайдо бўлиши билан қайталанадиган астротситар ўсмаларни таҳлил қилдик. Аниқланган сабаблардан бири бу ўсманинг гетерогенлигидир. Бироқ, ўсманинг морфологик гетерогенлигини фақат такрорий интраоператсион материални текшириш орқали аниқлаш мумкин. Морфологик гетерогенлик 7 (11,8%) ҳолатда аниқланди. Иқтисодий самарадорлик қуйидагилардан иборат: ўсманинг давомли ўсиши ёки қайталанишининг олдини олиш такрорий операциялар заруриятини истисно қилади ва шу билан беморнинг шифохонада ётиш кунига сарфланадиган харажатларни ўртача тахминан 15 090. минг сўмга иқтисод қилади (палатада 1 кун қолишнинг прейскурантига кўра 309 000 сўм, бош мия ўсмаси олиб ташланиши бўйича жарроҳлик аралашувининг нархи 6 342 минг сўмни ва шифохонада бўлиш пайтида бошқа тиббий хизматлар учун тахминан 1500 минг сўмни ташкил қилади). Хулоса: асосий ва таққослаш гуруҳларида қайта операция қилинган беморларнинг 7 (7,1%) тасида гетерогенлик феномени аниқланди, бу ўсманинг паст даражадаги хавфлиликдан юқори даражасига ўтишида самарадорликка эришилди.  
учинчи илмий янгилик: анапластик астротситома билан беморларнинг клиник натижаларини оптималлаштириш учун  қиёсий ташхислаш ва комплекс даволаш алгоритм ишлаб чиқилган. Мазкур янгилик бўйича 04.12.2023 йилдаги №30789 рақамли "Супратенториал жойлашган хавфли анапластик астротситомали беморларга тиббий ёрдам кўрсатиш алгоритми" номли компьютер дастури ишлаб чиқилган ва Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази Тошкент (23.02.2023 №26), Сирдарё (13.03.2023 №34§1) вилоятлари филиаллари амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: катамнез ва сўровнома маълумотларига кўра, вафот этган 22 нафар бемордан 11 нафари (50%) жарроҳлик амалиётидан кейин нур терапиясини олмаган ва жарроҳлик амалиётидан кейин 6 ой ичида яшаш жойида вафот этган. Иқтисодий самарадорлик қуйидагилардан иборат: тиббий-меҳнат эксперт комиссиясининг хулосасига кўра беморнинг умрбод таъминоти учун давлат харажатлари (1 нафар бемор учун ойига 747 000 сўмдан), биз томонимиздан таклиф этилган даволаш алгоритмига риоя қилган ҳолда бундан қочиш мумкин бўлади.
тўртинчи илмий янгилик: субротенториал астроцитома жарохликдан кейин холатини яхшилаш мақсадида химия нур терапиясининг морфофункционал ўзгаришлар асосидаги индивидуал ёндашув асосланган. Мазкур янгилик бўйича 04.12.2023 йилдаги № 30789 рақамли "Супратенториал жойлашган хавфли анапластик астротситомали беморларга тиббий ёрдам кўрсатиш алгоритми" номли компьютер дастури ишлаб чиқилган ва Республика ихтисослаштирилган нейрохирургия илмий-амалий тиббиёт маркази ҳамда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази Тошкент (23.02.2023 №26), Сирдарё (13.03.2023 №34§1) вилоятлари филиаллари амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: анапластик астротситомалар билан оғриган беморларни даволаш ва олиб бориш тактикасининг ишлаб чиқилган алгоритми ҳар бир аниқ ҳолатда беморларни олиб бориш ва даволашнинг энг мақбул тактикасини танлаш билан шахсий ёндашув имконини беради. Иқтисодий самарадорлик қуйидагилардан иборат: тиббий-меҳнат эксперт комиссиясининг хулосасига кўра беморнинг умрбод таъминоти учун давлат харажатлари (1 нафар бемор учун ойига 747 минг сўмдан), биз таклиф қилган даволаш алгоритмига риоя қилсак, бундан қочиш мумкин.