Сарсенбаев Конисбай Жаксилик ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Т.Қайипбергенов повестларида бадиий маҳорат масаласи», 10.00.12 – «Қорақалпоқ адабиёти» (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Fil4932.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Палимбетов Камалбай Сарсенбаевич, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Гайлиева Огулбай Курбанмурадовна, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Камалова Дилфуза Энуаровна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бадиий маҳорат муаммосини ёзувчи Т.Қайипбергенов повестларидаги ғоявий-мавзувий йўналишлар, жанр, шакл хусусиятлари, сужет, композицион қурилиши, бадиий тил, образ ва характер яратишдаги изланишлар мисолида аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги  қуйидагилардан иборат:
жаҳон ва туркий халқлар адабиуотшунослигида бадииу маҳорат масаласига оид тадқиқотлардаги илмий-назарий асосларига таянган ҳолда, ёзувчи Т.Қайипбергеновнинг повест яратишдаги ўзига хос, индивидуал хусусиятлари очиб берилган;
   ёзувчи повестларининг жанр ва шаклий ўзига хосликлари (эпик, лиро-эпик, лиро-психологик турлари), сужет  типларини яратишдаги (хроникал, консентрик, ретроспектив, ассоциатив сужет) ўзига хослиги ва асар композициясидаги (ҳалқасимон, параллел, изчил) поетик изланишлари орқали асосланган;
повестлар композициясида асар қаҳрамонлар хотиралари (ретроспектив), хат, кундалик дафтар, диалог, монолог каби бадиий нутқ шаклларидан фойдаланишдаги ижодий индивидуаллиги, ХХ асрдаги қорақалпоқ насридаги психологик тасвир имкониятларини олиб келишдаги новаторлиги контекст мисолларида аниқланиб, илмий-назарий асосда таҳлил қилинган;
образлар тизими, характер яратиш, персонажлар психологияси, мавзуга атама танлаш, жонли халқ тилининг бой лексикасидан фойдаланиш, детал ва баён турларини ифодалаш каби унсурларнинг асар яхлитлигини таъминлашдаги ва ёзувчи маҳоратини аниқлашдаги муҳим поетик мезон эканлиги, адибнинг уларни қўллашдаги индивидуал маҳорати очиб берилган ва бадиий - услубий изланишлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Т.Қайипбергенов повестларидаги бадиий маҳорат масаласини тадқиқ қилиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ёзувчи повестларида ғоявий-мавзувий йўналишларининг тараққиёт тенденсиялари, жанр ва шаклий ўзига хослиги, сужет ва композиция тузиш, образ ва характер яратиш хусусиятлари, баён қилиш турлари, бадиий тил  ва деталдан фойдаланиш маҳорати бўйича индивидуал изланишлари борасидаги назарий хулосаларидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими, Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан 2021-2023-йиллари бажарилган «Қорақалпоқ ёзувчиларининг ижодий лабораториясини монографик аспектда таҳлил қилиш» мавзусидаги фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими, Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 5-август 314/1-сон маълумотномаси). Натижада, ёзувчи повестларидаги бадиий маҳорат масаласи, асар сужети ва композицион яхлитлиги, жанр ва бадиий хусусиятлари, ғоявий-мавзувий йўналишларини белгилашда асосий манба вазифасини бажарган;
бадиий сўз устасининг повест яратишдаги поетик изланишлари, асарларининг ғоявий-мавзувий йўналишлари, сужет ва композицион таркиби, образ ва характер яратишдаги индивидуал алоҳида фарқли белгиларини таҳлил қилиш бўйича олинган илмий-амалий натижаларидан Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг «Адабиёт бўстони», «Адабий портрет», «Адабиёт ва давр», «Мерос» маданий-маърифий эшиттиришлари ҳамда «Ассалому алайкум, Қорақалпоғистон!», «Сўз гавҳари» кўрсатувларида фойдаланилган (Қарақалпақстан Телерадиокомпаниясıнıń 2024-йил 22-апрелдаги 05-22/198-сон маълимотномаси). Натижада, қорақалпоқ адабиётида ёзувчи Т.Қайипбергенов повестларининг ривожланиш тенденсиялари, асарларидаги образ ва характер, сужет ва композиция тузишдаги ижодий изланишларини ҳамда баён қилиш турлари ва жонли халқ тили, сўз танлаш ва деталлардан фойдаланишдаги маҳорат масалалари кенг жамоатчиликга етказилиши таъминланган.
Т.Қайипбергенов повестларидаги бадиий маҳорат масаласини таҳлил қилишда ёзувчининг индивидуал услубий изланишлари ва ижодий новаторлиги ҳақида маърузалари ёш шоир-ёзувчиларнинг адабиётимиз дарғалари ижодини теран ўргатиш ҳамда поетик маҳоратини такомиллаштиришда кенг фойдаланилган. (Қорақалпоғистон Ёзувчилар уюшмаси 2024-йил 3-майдаги 44-сон маълумотномаси). Натижада, ёш ижодкорларнинг ёзувчи Т.Қайипбергенов повестларидаги ғоявий-мавзувий йўналишларини, жанр ва бадиий изланишларини аниқлашга, асарларининг сужет типлари ва композицион тузилишини,  индивидуал ижодий маҳоратини ривожлантириш масалалари бўйича тушунчаларини такомиллаштиришга эришилган;
ёзувчининг ҳаёти ва ижоди, қўлёзмалари, нашр этилган китоблари, асарларининг ғоявий-мавзуси, образлар дунёси, сужет ва композицияси, баён қилиш маҳорати, бадиий  тасвирий усулларни фойдаланишдаги услубий изланишлари бўйича олинган илмий-назарий хулосаларидан Қорақалпоғистон Республикаси тарихи ва маданияти давлат музейида Т.Қайипбергенов ижодига оид кўргазмалар ташкиллаштиришда ҳамда музей экспонатларини бойитишда зарур манба сифатида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси тарихи ва маданияти давлат музейининг 2024-йил 22-апрелдаги 137-сон маълумотномаси). Натижада, музей экспозициясида ёзувчининг қорақалпоқ адабиётида тутган ўрни, повестларининг тадқиқ қилиниши, ғоявий-тематикаси, жанр хусусиятлари, образ яратишдаги  индивидуал маҳорати, сужет типлари ва композицион бирликларнинг бадиий-эстетик аҳамияти, баён қилиш турлари ва асар тилидаги поетик изланишларини ёритиб беришга муайян шароит яратилган.