Эгамкулова Гавҳар Мустафаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: Бухоро-Навоий ҳудуди қорақалпоқ жировлари ижодида терма-тўлғовлар генезиси ва эволюцияси, 10.00.08 – Фолклоршунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/Fil235.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Қазақбаев Сарсенбай Сейлбекович, филология фанлари доктори(DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ажиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти DSc.02/25.08.2021.Fil.137.01.
Расмий оппонентлар: Бекбергенова Зияда Утеповна, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Сапарниязов Рустем, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Бухоро-Навоий ҳудуди қорақалпоқ жировлари терма-тўлғовларининг генезиси, шаклланиш жараёнлари, жанрий хусусиятлари ва поетикасини ўрганиб, уларнинг халқ оғзаки ижоди тизимидаги ўрнини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Бухоро-Навоий ҳудуди қорақалпоқ жировлари ижодининг асослари туркий халқларга муштарак бўлган жировчилик санъатининг тарихий-маданий илдизларига бориб тақалиши исботланган;
Бухоро-Навоий ҳудудидаги қорақалпоқ жировчилик санъатининг ижодий, тарихий тараққиёти ва эволюцияси жараёнларнинг илдизи Жанубий Оролбўйи қорақалпоқ жировчилик санъати билан ҳамоҳанг эканлиги далилланган;
Бухоро-Навоий ҳудудидаги қорақалпоқ жировлари репертуаридаги терма-тўлғовларнинг лақай ва қўбиз асбобидаги ижро шакллари ва жанрларининг Жанубий Оролбўйи қорақалпоқ ҳамда бошқа халқлар жировлари ижодидан фархли, ўхшаш ва муштарак жиҳатлари аниқланган;
Қорақалпоқ жировлари репертуаридаги тарихий тўлғовлар тарихий манба сифатида халқнинг тарихий хотираси, маданий мероси ва ижтимоий ҳаётини акс эттиришдаги аҳамияти, шунингдек, тарихий воқеалар ва шахсларнинг эпик тасвирда қандай аралашгани очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорақалпоқ жировларининг терма-тўлғовлар ижрочилик анъанаси генезиси ва типологик хусусиятларини белгилаш асосида олинган натижалар қуйидагича амалиётга жорий қилинган:
Бухоро-Навоий ҳудуди қорақалпоқ жировлари ижодининг асослари туркий халқларга муштарак бўлган жировчилик санъатининг тарихий-маданий илдизларига бориб тақалиши исботланганлиги, Бухоро-Навоий ҳудудидаги қорақалпоқ жировчилик санъатининг ижодий, тарихий тараққиёти ва эволюцияси жараёнларнинг илдизи Жанубий Оролбўйи қорақалпоқ жировчилик санъати билан ҳамоҳанг эканлиги далилланганлиги ҳақидаги илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган “Қорақалпоқ оғзаки насри (жанрлар тузилиши, генезиси, образлар тизими, сюжет ва мотивлари, поетикаси)”  мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 6-сентябрдаги 376/1-сонли маълумотномаси).  Натижада Бухоро-Навоий ҳудуди қорақалпоқ жировларига тегишли ёки улар ижро этган терма-тўлғовларнинг хусусиятларини аниқлаш билан боғлик вазифаларнинг бажарилишини таъминлашга хизмат қилди, шунингдек, терма-тўлғовларнинг назарий асосларини белгилаш, ўзига хос жанрий, шаклий хусусиятларини аниқлаш, Бухоро-Навоий ҳудуди қорақалпоқ жировларининг Жанубий Оролбўйи қорақалпоқ жировлари билан боғлиқ томонларини кўрсатиш ҳақидаги назарий хулосалардан фойдаланилди.
Бухоро-Навоий ҳудудидаги қорақалпоқ жировлари репертуаридаги терма-тўлғовларнинг лақай ва қўбиз асбобидаги ижро шакллари ва жанрларининг Жанубий Оролбўйи қорақалпоқ ҳамда бошқа халқлар жировлари ижодидан фархли, ўхшаш ва муштарак жиҳатлари аниқланганлиги ҳақидаги хулосалардан Маданият вазирлиги тизимида амалга оширилган лойиҳаларини бажаришда, жумладан, қорақадроқ жировчилик санъатини ҳамда қўбиз асбобини УНЕСCОнıнг маданий мерослари обектига киритиш бўйича тадбирларда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2023-йил 3-ноябрдаги 2-03/1588-сонли маълумотномаси). Натижада, ўқувчи-ёшларга маънавий-ахлоқий фазилатларни ва миллий менталитетни сингдиришда халқ педагогикаси ва замонавий таълим-тарбиявий фикрларни уйғунлаштириш имконияти яратилган ва интерфаол технологиялардан фойдаланиш имконияти кенгайтирилган;
Қорақалпоқ жировлари репертуаридаги тарихий тўлғовлар тарихий манба сифатида халқнинг тарихий хотираси, маданий мероси ва ижтимоий ҳаётини акс эттиришдаги аҳамияти, шунингдек, тарихий воқеалар ва шахсларнинг эпик тасвирда қандай аралашгани очиб берилганлигига оид илмий қарашлар Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг «Руwхıйлıқ бостанı», «Мийрас» ахборот-маърифий дастуридаги кўрсатув ва эшиттиришлар сценарийсини шакллантиришда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2023-йил 28-апрелдаги 05-22/222-сонли маълумотномаси). Натижада миллий қадриятларимизнинг маънавий-маданий ривожланишда тутган ўрни ва таълим-тарбиядаги аҳамиятини ёшлар ўртасида кенг тарғиб қилишга эришилган.