Муҳаммадалиев Минҳожидин Қурбонали ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш институтининг далилларни баҳолашдаги ўрни”, “12.00.09 – Жиноят процесси. Криминалистика, тезкор-қидирув ҳуқуқ ва суд экспертизаси”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2024.1.PhD/Ю1078.
Илмий раҳбар: Ражабова Мавжуда Абдуллаевна, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академияси, DSc.31/30.12.2019.Yu.25.02.
Расмий оппонентлар: Муродов Бахтиёржон Баходирович, юридик фанлар доктори, профессор; Қўшаев Нурали Маҳмудович, юридик фанлар бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгаши ҳузуридаги Судялар олий мактаби.
II. Тадқиқотнинг мақсади жиноят процессида кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш институтини илмий-назарий ва амалий жиҳатдан тадқиқ қилиш баробарида мазкур институтга оид жиноят процессуал қонунчиликдаги нормаларни янада такомиллаштириш юзасидан илмий хулосалар, таклиф ва тавсиялар тайёрлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ишни судга қадар юритиш босқичида суд назоратини кучайтириш, шунингдек, иш бўйича далилларни баҳолашда ҳолисликни таъминлаш мақсадида “Тергов судяси” институтини жорий қилиш ҳамда кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйишни айнан тергов судяси томонидан амалга ошириш лозимлиги асослантирилган;
гувоҳни, жабрланувчини (фуқаровий давогарни) объектив сабабларга кўра яъни Ўзбекистон Республикасидан ташқарига чиқиб кетиши, уларда жиноят ишини юритишда иштирок этишни истисно қиладиган оғир ва давомли касаллик мавжудлиги сабабли ишни судга қадар юритиш ёки суд муҳокамаси чоғида кейинчалик сўроқ қилиш мумкин бўлмай қолади деб тахмин қилиш учун асослар мавжуд бўлган ҳолларда, уларнинг кўрсатувлари олдиндан мустаҳкамлаб қўйилиши лозимлиги асослантирилган;
кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимоснома суриштирув, дастлабки тергов юритилаётган жойдаги жиноят ишлари бўйича туман (шаҳар) судининг тергов судяси томонидан, мазкур суднинг судяси бўлмаган ёхуд кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимосномани кўриб чиқишда унинг иштирокини истисно этувчи ҳолатлар мавжуд бўлган тақдирда эса Қорақалпоғистон Rеспубликаси суди, вилоят, Тошкент шаҳар суди раисининг кўрсатмасига биноан бошқа тегишли суднинг тергов судяси томонидан якка тартибда кўриб чиқилиши лозимлиги асослантирилган;
суд кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимосномани материаллар келиб тушган пайтдан эʼтиборан йигирма тўрт соатдан кечиктирмай кўриб чиқиши ва илтимосномани қаноатлантириш ҳамда суд мажлисини тайинлаш ёки илтимосномани қаноатлантиришни рад қилиш тўғрисида ажрим чиқариши ва бу ҳақда тарафларга хабар бериши, илтимоснома қаноатлантирилган тақдирда, судя кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаш бўйича суд мажлисини уч суткадан кечиктирмай ўтказиши лозимлиги асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш институтининг далилларни баҳолашдаги ўрни юзасидан олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
 тергов судяси якка ўзи иш тутиб, ЖПКда назарда тутилган тартибда судга қадар иш юритиш босқичида шахснинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларига риоя этилиши устидан суд назоратини, шунингдек кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимосномаларни кўриб чиқишни амалга ошириши зарурлиги бўйича таклифлардан Ўзбекистон Rеспубликасининг 2025-йил 28-январдаги “Ўзбекистон Rеспубликасининг айрим қонун ҳужжатларига шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини янада кучайтиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎRҚ-1022-сонли Қонунининг 2-моддаси 2-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Rеспубликаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлар институтининг 2025-йил 17-февралдаги 3/дн-26-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг инобатга олиниши ишни судга қадар юритиш босқичида суд назоратини кучайтириш, шунингдек, суд томонидан иш бўйича далилларни баҳолашда холисликни таъминлашга хизмат қилган;
гувоҳни, жабрланувчини (фуқаровий даъвогарни) объектив сабабларга кўра (Ўзбекистон Rеспубликасидан ташқарига чиқиб кетиши, уларда жиноят ишини юритишда иштирок этишни истисно қиладиган оғир ва давомли касаллик мавжудлиги) ишни судга қадар юритиш ёки суд муҳокамаси чоғида кейинчалик сўроқ қилиш мумкин бўлмай қолади деб тахмин қилиш учун асослар мавжуд бўлган ҳолларда, уларнинг кўрсатувлари олдиндан мустаҳкамлаб қўйилиши мумкинлиги бўйича таклифлардан Ўзбекистон Rеспубликасининг 2021-йил 18-февралдаги “Ўзбекистон Rеспубликасининг Жиноят ҳамда Жиноят-процессуал кодексларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎRҚ-675-сонли Қонунининг 2-модда 1-қисми 13-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Rеспубликаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлар институтининг  2024-йил
11-июлдаги 3/08-119-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг инобатга олиниши жиноят иши бўйича кўрсатувлари муҳим бўлган гувоҳ, жабрланувчи ва фуқаровий даъвогарларни ҳуқуқ ва эркинликларини чекланишини олдини олишга хизмат қилган.
кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимоснома суриштирув, дастлабки тергов юритилаётган жойдаги жиноят ишлари бўйича туман (шаҳар) судининг тергов судяси томонидан, мазкур суднинг судяси бўлмаган ёхуд кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимосномани кўриб чиқишда унинг иштирокини истисно этувчи ҳолатлар мавжуд бўлган тақдирда эса Қорақалпоғистон Rеспубликаси суди, вилоят, Тошкент шаҳар суди раисининг кўрсатмасига биноан бошқа тегишли суднинг тергов судяси томонидан якка тартибда кўриб чиқилиши бўйича таклифлардан Ўзбекистон Rеспубликасининг 2025-йил 28-январдаги “Ўзбекистон Rеспубликасининг айрим қонун ҳужжатларига шахснинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини янада кучайтиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎRҚ-1022-сонли Қонунининг 2-моддаси 6-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Rеспубликаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлар институтининг 2025-йил 17-февралдаги 3/дн-26-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг инобатга олиниши жиноят процесси иштирокчиларининг мурожаат қилиш билан боғлиқ ҳуқуқлари ҳимоясини таъминлаш ҳамда судда далил сифатида баҳоланиши лозим бўлган кўрсатувларни мустаҳкамланмай қолишининг олдини олишга хизмат қилган;
суд кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш тўғрисидаги илтимосномани материаллар келиб тушган пайтдан эʼтиборан йигирма тўрт соатдан кечиктирмай кўриб чиқади ва илтимосномани қаноатлантириш ҳамда суд мажлисини тайинлаш ёки илтимосномани қаноатлантиришни рад қилиш тўғрисида ажрим чиқаради ва бу ҳақда тарафларга хабар бериши, илтимоснома қаноатлантирилган тақдирда, судя кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаш бўйича суд мажлисини уч суткадан кечиктирмай ўтказиши кераклиги бўйича таклифлардан Ўзбекистон Rеспубликасининг 2021-йил 18-февралдаги “Ўзбекистон Rеспубликасининг Жиноят ҳамда Жиноят-процессуал кодексларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎRҚ-675-сонли Қонунининг 2-модда 1-қисми 13-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Rеспубликаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлар институтининг  2024-йил 11-июлдаги
3/08-119-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг инобатга олиниши кўрсатувларни олдиндан мустаҳкамлаб қўйиш институтини кенг доирада қўлланилишига, шунингдек ушбу процессуал ҳаракатни қўллаш билан боғлиқ қўшимча оворагарчиликларнинг  олдини олишга хизмат қилган.