Холиев Обиджон Одил ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ферментатив перитонитли ўткир панкреатитнинг кечиш оғирлигини баҳолаш ва даволашда лапароскопияни ўрни», 14.00.27 – «Хирургия».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Tib4340.
Илмий раҳбар: Хўжабаев Сафарбой Тухтабаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Эшонходжаев Отабек Джураевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Рахманов Қосим Эрданович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: В.И. Разумовский номидаги Саратов давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: касалликнинг оғирлик даражасини аниқлаш учун ишлаб чиқилган мезонлар асосида лапароскопик технологиялардан фойдаланган ҳолда ўткир панкреатит билан оғриган беморларни жарроҳлик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
лапароскопия натижаларига кўра ўткир панкреатитда патологик ўзгаришлар бўйича балл тизими ишлаб чиқилган бўлиб, ўрта даражада ифодаланган белгилар (М-moderate) ва (G-gravis) ўткир деструктив панкреатитнинг оғир белгилари бўлган гуруҳларни ажратиб кўрсатиш ҳамда келиб чиқиши мумкин бўлган асоратларни прогнозлаш исботланган;
илк бор лапароскопия вақтида патологик ўзгаришларнинг балллик баҳолаш натижалари КТ индекси (Balthazar) шкаласи билан мос келиши аниқланган;
илк бор каминвазив аралашувларни устувор қўллаш билан ўткир панкреатитнинг оғирлик даражаси прогнозига қараб жарроҳлик аралашувни танлашда қорин бўшлиғи ва катта чарвидаги  тўпланган суюқликни ўз вақтида релапароскопик тозалаш, уларни қўшимча контрапертура орқали дренажлаш ва лапаротомиягача олиб бормаслик учун дифференциал ёндашув асосланган;
илк бор касалликнинг оғирлик даражаси учун тавсия этилган, келиб чиқиши мумкин бўлган асоратлари прогнозига мувофиқ жарроҳлик йўли билан даволаш тактикасини танлашда лапароскопик операцияларни қўллаш, даволаш натижаларини яхшилаш ва ўлим ҳолатини камайтириш асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ферментатив перитонитли ўткир панкреатитнинг кечиш оғирлигини баҳолаш ва даволашда лапароскопияни ўрни бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида (Ўзбекистон Республикаси ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 13.11.2024 й. 08/48-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: лапароскопия натижаларига кўра ўткир панкреатитда патологик ўзгаришлар бўйича балл тизими ишлаб чиқилган бўлиб, ўрта даражада ифодаланган белгилар (М-moderate) ва (G-gravis) ўткир деструктив панкреатитнинг оғир белгилари бўлган гуруҳларни ажратиб кўрсатиш ҳамда келиб чиқиши мумкин бўлган асоратларни прогнозлаш исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 17.10.2024 й. 3820-7-107-TB/2024-сон буйруғи ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 18.10.2024 й. 95-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: касалликнинг дастлабки босқичларида лапароскопия пайтида визуал патологик ўзгаришларни баҳолаш касалликнинг кейинги йўналишини прогнозлаш ва тегишли даволаш усулини танлаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: касалликнинг дастлабки босқичларида лапароскопия пайтида визуал патологик ўзгаришларни баҳолаш билан беморларнинг стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 1 нафар бемор учун 2730000 сўм, буджетдан ташқари 1570000 сўм маблағни иқтисод қилиш имконини берган. Aмалий тиббиёт учун миниинвазив технологиялардан фойдаланиш беморларнинг стационарда қолиш муддатининг қисқариши, дори-дармон сарфи камайиши ҳисобига 1 бемор ҳисобида 1790000 сум тежалишига олиб келган. Бу маблағнинг тежалиши стационарда даволаниш муддатини камайтирди, шу асосда тиббий хизматга сарфланадиган маблағни тежалиши билан асосланган. Хулоса: лапароскопия маълумотларига асосланиб, ўткир панкреатитда қорин бўшлиғидаги патологик ўзгаришларнинг баҳолаш мезони ишлаб чиқилган бўлиб, бу касалликнинг ўрта-оғир (М- moderate) ва оғир (G-gravis) даражали бўлган гуруҳларни ажратиш имконини беради.
иккинчи илмий янгилик: илк бор лапароскопия вақтида патологик ўзгаришларнинг балллик баҳолаш натижалари КТ индекси (Balthazar) шкаласи билан мос келиши аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 17.10.2024 й. 3820-7-107-TB/2024-сон буйруғи ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 18.10.2024 й. 95-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: лапароскопия бўйича қорин бўшлиғидаги ўзгаришлар даражаси КТ диагностикаси бўйича патологик ўзгаришларни баҳолаш билан таққосланган ва шу билан бирга дастлабки босқичларда миниинвазив терапевтик аралашувларига имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: миниинвазив технологиялардан фойдаланиш беморларнинг стационарда қолиш муддатининг қисқариши, дори-дармон сарфи камайиши ҳисобига 1 бемор ҳисобида 1790000 сум тежалишига олиб келган. Бу маблағнинг тежалиши стационарда даволаниш муддатини камайтирган, шу асосда тиббий хизматга сарфланадиган маблағни тежалиши билан асосланган. Хулоса: лапароскопия пайтида қорин бўшлиғидаги патологик ўзгаришларни баҳолаш натижалари Balthazar компьютер томографияси натижаларига кўра (91,2%) ўткир панкреатитнинг оғирлигини баҳолашнинг умумий қабул қилинган шкаласи билан таққосланган ва (усулнинг сезгирлиги 86,3%) диагностика хамда касалликнинг оғирлик даражасини баҳолаш учун ушбу усуллардан самарали фойдаланиш имкониятини берган.
учинчи илмий янгилик: илк бор каминвазив аралашувларни устувор қўллаш билан ўткир панкреатитнинг оғирлик даражаси прогнозига қараб жарроҳлик аралашувни танлашда қорин бўшлиғи ва катта чарвидаги  тўпланган суюқликни ўз вақтида релапароскопик тозалаш, уларни қўшимча контрапертура орқали дренажлаш ва лапаротомиягача олиб бормаслик учун дифференциал ёндашув ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 17.10.2024 й. 3820-7-107-TB/2024-сон буйруғи ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 18.10.2024 й. 95-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қуйидагилардан иборат: лапароскопик мониторинг қорин бўшлиғи ва катта чарвидаги суюқлик тўпланишини ўз вақтида релапароскопик тозалаш, уларни қўшимча контрапертура орқали дренажлаш, лапаротомиядан қочиш имконини беради. қуйидагилардан иборат: каминвазив аралашувларни устувор қўллаш билан инструментал ва лаборатория имкониятларидан фойдаланиб одатда умумий ўртача 1180400 сўм сарфланади. Беморларга юқоридаги тавсия қилинган минимал инвазив жарроҳликни ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 5311800 сўмни ташкил этган. Хулоса: касалликнинг оғирлиги даражасига қараб жарроҳлик аралашувни танлашга дифференциал ёндашувда ўткир панкреатитнинг ўрта оғир даражаси бўлган гуруҳдаги (М- moderate) беморларнинг 85,9 %га ва 67,7% да оғир даража билан (G-gravis) миниинвазив усулларни қўллаш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: илк бор касалликнинг оғирлик даражаси учун тавсия этилган, келиб чиқиши мумкин бўлган асоратлари прогнозига мувофиқ жарроҳлик йўли билан даволаш тактикасини танлашда лапароскопик операцияларни қўллаш, даволаш натижаларини яхшилаш ва ўлим ҳолатини камайтириш асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шахар тиббиёт бирлашмаси 17.10.2024 й. 3820-7-107-TB/2024-сон буйруғи ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 18.10.2024 й. 95-сон буйруқлари билан амалий фаолиятига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: ўткир панкреатит билан оғриган беморларни жарроҳлик даволаш тактикасини танлаш, лапароскопик аралашувларни устувор қўллаш, даволаш натижаларини яхшилаш ва ўлим ҳолатларини сезиларли даражада камайтириш билан касалликнинг оғирлигини прогнозлашга асосланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: лапароскопик амалиётлар учун беморларни стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 4893350 сўм сарфланади. Бу сумманинг ичида оператив даво ва 2 кун реанимация ва 5-7 кун интенсив терапия бўлимидаги ўрин-кунлар 1829900 сўм (431300 + 1398600) сўмни ташкил қилади. Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида лапароскопик жарроҳлик амалиётини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 3659800 сўмни (2 та беморга) ташкил етган. Хулоса: қорин бўшлиғидаги визуал патологик ўзгаришларга кўра касалликнинг аниқланган оғирлик даражаси билан лапароскопик ва релапароскопик миниинвазив аралашувларни устувор қўллаш билан ўткир панкреатитни жарроҳлик даволаш тактикасини танлаш М- moderate гуруҳида беморлар 5,6% гача ўлимнинг сезиларли даражада камайишини кўрсатди, G-gravis гуруҳида эса бу кўрсаткич 19,3% ни ташкил этган бўлиб, бу ўз навбатида унинг самарадорлигини таъминлайди.