Атоев Суҳроб Ғафуровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алгоритҳмс анд софтwаре фор детеcтион анд траcкинг оф мовинг обжеcц усинг ан унманнед аериал веҳиcле”, 05.01.04 – “Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Т4170.
Илмий раҳбар: Нишанов Ахрам Хасанович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01
Расмий оппонентлар: Рахматуллаев Марат Алимович, техника фанлари доктори, профессор, Бобоев Лочинбек Боймуротович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Учувчисиз учиш аппарати ёрдамида ҳаракатдаги обектларни аниқлаш ва кузатишнинг нейрон тармоқ моделига асосланган гибрид алгоритми ҳамда дастурий мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қолдиқ блокини ишлаб чиқиш орқали обектларни аниқлашнинг нейрон тармоқларига асосланган ЁЛО модели такомиллаштирилган;
градиент оқимини кучайтириш ҳамда тўйинганлик эффектларини камайтириш орқали нейрон тармоқларида яширин қатламлар сони ошгани сари юзага келадиган ўқитиш хатолигини бартараф этиш усули ишлаб чиқилган;
учувчисиз учиш аппарати ёрдамида ҳаракатдаги обектларни аниқлаш ва кузатиш учун такомиллаштирилган ЁЛО модели ҳамда Калман филтрига асосланган гибрид алгоритм ишлаб чиқилган;
ишлаб чиқилган модел ва гибрид алгоритм асосида ҳаракатдаги обектларни аниқлаш ва кузатиш учун кросс-платформали десктоп иловасининг модуллари ва функсионал структураси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Илмий тадқиқот доирасида ишлаб чиқилган ҳаракатдаги обектларни аниқлаш ва кузатиш дастурий мажмуасини Навоий вилояти ИИБ Эксперт-криминалистика марказига татбиқ этилиши натижасида, вилоятда жиноятчиларни аниқлаш ва қидиришга кетадиган вақт ўртача 16 фоизга қисқарди (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 27-майдаги 33-8/3472-сонли маълумотномаси). Ҳаракатланувчи обектларни аниқлаш ва уларни маълум бир жойга кузатиб боришнинг аниқлик даражаси 90-93% ни ташкил қилди.
Тадқиқот иши доирасида таклиф этилган модел ва алгоритмлар асосида олинган илмий-амалий натижалар Ички ишлар вазирлиги Қоровул қўшинлари қўмондонлиги Техник қўриқлаш воситаларини жорий этиш бўлимига жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 27-майдаги 33-8/3472-сонли маълумотномаси). Тадқиқот доирасида ишлаб чиқилган дастурий восита учувчисиз учиш аппарати ёки қўриқланадиган ҳудудларда ўрнатилган видео кузатув аппаратлари ёрдамида ҳаракатдаги турли хил обектларни таниб олиш ва уларни кузатиш ишларида қўлланилмоқда. Ҳаракатдаги обектларни таниб олиш ва уларни кузатиб бориш ишларининг аниқлик даражалари 89-92%ни ташкил этмоқда. Бу кузатилган обект маълумотларини таҳлил қилиш учун кетадиган вақтни ўртача 9%га қисқартириш имконини берган.
Диссертация доирасида таклиф этилган модел ва гибрид алгоритм асосида яратилган дастурий мажмуаси “ИТ WЕБМИН” масʼулияти чекланган жамияти томонидан фойдаланиш учун қабул қилинган (Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 27-майдаги 33-8/3472-сонли маълумотномаси). Дастурий мажмуа кўча ва биноларда ўрнатилган видео кузатув аппаратлари ёрдамида ҳаракатдаги турли хил обектларни таниб олиш ва уларни кузатиш вазифаларини бажармоқда. Ишлаб чиқилган дастурий восита ҳаракатдаги обектларни 90-95% аниқликда таниб олишни амалга оширмоқда. Бу кузатилган обект маълумотларини таҳлил қилиш учун кетадиган вақтни ўртача 10%га қисқартириш имконини берган.