Каримов Исломжон Жумабой ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Карам, ловия, мош асосида янги озиқ-овқат қоъшилмалари олиш ва уларни синфлаш», 02.00.09 – Товарлар кимёси, 14.00.41 – Халқ табобати (кимйо фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/К884.
Илмий раҳбарлар: Асқаров Иброҳим Раҳмонович, кимйо фанлари доктори, профессор; Турдиалиев Умид Мухтаралиевич, техника фанлари доктори, катта илмий ҳодим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон машинасозлик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/29.10.2021.К/Т.60.05.
Расмий оппонентлар: Аҳмадалиев Маҳаммаджон Ахмадалиевич, кимё фанлари доктори (DSc), доцент; Убайдуллаев Комилжон Турсунович, кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: карам, ловия, мош ўсимликлари асосида яллиғланиш касаллигини даволаш ва олдини олиш хусусиятига эга озиқ – овқат қоъшилмаларини ишлаб чиқиш ҳамда уларни кимёвий таркибини аниқлаш асосида ТИФ ТН бўйича синфлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
карам баргидан олинган шарбати ҳамда ловия ва мош дуккаклари асосида халқ табобати усуллари ёрдамида турли аъзолар (нафас олиш, айириш ва бўғимлар) нинг шамоллаш касаллигини самарали даволаш ва олдини олиш хусусиятига эга бўлган янги “Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ - овқат қўшилмалари ишлаб чиқилган;
“Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ-овқат қўшилмалари таркибидаги витаминлар ва флавоноидлар (ЮССХ) юқори самарали суюқлик хромотографияси усулида, макро - ва микроелементлар ИCП-ОЕС индуктив боғланган плазмали оптик эмиссион спектрометрия каби замонавий физик-кимёвий усуллар ёрдамида аниқланган;
ин витро шароитида “Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ - овқат қўшилмаларининг антиоксидант ҳамда антирадикал фаолликкларини баҳолаш учун спектофотометрик таҳлил усулида ЭМC-30ПC-УВ спектрофотометридан фойдаланилган ва юқори эканлиги исботланган;
“Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ - овқат қўшилмаларининг яллиғланишга қарши, ўткир заҳарлаш ва кумулятивлик хусусиятлари зоциз оқ сичқон, каламуш, Шиншилла қуёнлари устида тажрибалар ўтказилди ҳамда санитария-эпидемиологик кўрсаткичлар жумладан, бактериологик, оғир металлар, паразитологик ва радиологик хусусиятлари юқори эканлиги исботланган;
клиник тадқиқотлар давомида маҳаллий ва лаборатор текширувларда иммун тизими ҳамда нафас олиш аъзоларининг шамоллаш касаллигига учраган беморлар (розилик асосида) “Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ-овқат қўшимчалари орқали даволанганда шамоллаш касаллигини даволаш хусусиятига эга эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Карам, ловия, мош асосида янги озиқ-овқат қўшилмаларини ишлаб чиқиш ва кимёвий таркиби асосида синфлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
“Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ - овқат қўшилмаларини “Олтин водий табиати” МЧЖ да ялпи маҳсулот сифатида ишлаб чиқариш учун Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан рухсатнома олинган (Ўзбекистон Республикаси президенти администрацияси хузуридаги Тиббиёт бош бошқармаси санитария - эпидемиология назорат бўлими 2024-йил, 5-ноябрдаги Н&018319 - сон маълумотномаси). Натижада карам, ловия ва мош ўсимликлари асосида табиий биологик фаол озиқ - овқат қўшилмаларини ишлаб чиқариш имконини берган;
“Ас-Нафас” ва “Ас-Иммун” озиқ - овқат қўшилмаларига ТИФ ТН бўйича карам барги асосида тайёрланган озиқ - овқат қўшилмалари учун - 1212 30 150 4 ҳамда ловия ва мошнинг дуккакларидан тайёрланган озиқ - овқат қўшилмалари учун – 1212 30 150 5 код рақамлари божхона амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2024-йил, 18-октябрдаги № 17/05-24-0003-сон маълумотномаси). Натижада, шу каби озиқ - овқат қўшилмаларини экспорт ва импорт қилишда уларда ундириладиган бож тўловларини назорат қилиш имконини берган.