Холдоров Сардор Умаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Молиявий рискларнинг тижорат банклари самарадорлигигига таъсирини баҳолаш”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Iqt4484
Илмий раҳбар: Абсаламов Акрам Толлибоевич, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Халқаро университети, DSc.22/29.12.2023.I.175.01
Расмий оппонентлар: Бурханов Актам Усманович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Мусахонзода Икромжон Собирхон ўғли, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент
Етакчи ташкилот: “Трастбанк” ХАБ
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистондаги тижорат банклари фаолиятидаги молиявий рискларнинг банклар самарадорлигига таъсирини баҳолашни такомиллаштиришга қаратилган илмий-назарий, амалий ва услубий таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тижорат банклар фаолиятидаги кредит рискларни бошқариш ва банкларнинг молиявий самарадорлигига таъсирини баҳолашнинг уч омилли таҳлили асосида кредитлаш жараёнлари устидан мониторинг тизимини кучайтириш асосланган;
юқори ликвидликка эга активлар улушининг ошиши банкнинг ликвидлик рискини камайтириши билан бир қаторда самарадорлик кўрсаткичларига ижобий таъсир қилиши ва ликвид активларнинг депозитларга нисбатининг ортиши эса салбий таъсирга эга эканлигидан келиб чиққан ҳолда ликвидлик рискини бошқариш тизимини модернизасия қилиш таклиф этилган;
валюта курсининг ўзгариши тижорат банкларининг молиявий самарадорлик кўрсаткичларига юқори саълбий таъсирини камайтириш мақсадида банклар халқаро молия институтлари билан ҳамкорликни кучайтириб, узоқ муддатли инвеститисиялар жалб қилиш орқали банк капиталидаги хорижий валютанинг улушини ошириш таклиф этилган;
тижорат банклари рентабеллигининг фоиз ставкаларига нисбатан сезгирликни камайтириш мақсадида умумий активларда соф кредитлар салмоғини ошиб боришининг салбий таъсирини юмшатиш, ҳамда умумий депозитларда муддатли депозитлар улушини ошириш асосида банкларда фоиз рискини бошқариш асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Молиявий рискларнинг тижорат банклари самарадорлигига таъсирини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тижорат банклар фаолиятидаги кредит рискларни бошқариш ва банкларнинг молиявий самарадорлигига таъсирини баҳолашнинг уч омилли таҳлили асосида кредитлаш жараёнлари устидан мониторинг тизимини кучайтириш таклифи “Туронбанк” АТБ фаолиятига жорий этилган (“Туронбанк” АТБ нинг 29.11.2024 даги 19/03-425 сонли маълумотномаси). Натижада, “Туронбанк” АТБ кредит портфелининг сифатини мониторинг қилиш тизими янада такомиллаштириш асосида 2022-йилнинг 3-чораги билан 2024-йилнинг мос даври билан солиштирилганда муаммоли кредитлар улушининг 4,3% дан 2,7% гача қисқаришига эришилган.
юқори ликвидликка эга активлар улушининг ошиши банкнинг ликвидлик рискини камайтириши билан бир қаторда самарадорлик кўрсаткичларига ижобий таъсир қилиши ва ликвид активларнинг депозитларга нисбатининг ортиши эса салбий таъсирга эга эканлигидан келиб чиққан ҳолда ликвидлик рискини бошқариш тизимини модернизасия қилишга доир таклифи “Туронбанк” АТБ фаолиятига жорий этилган (“Туронбанк” АТБ нинг 29.11.2024 даги 19/03-425 сонли маълумотномаси). Натижада, банкда кунлик ликвидлик бошқарув тизими ишлаб чиқилди, ҳамда бу банкнинг қисқа муддатли мажбуриятларини тўлаш қобилиятини ошириб, ликвидлик кўрсаткичларини 2024 йилда 122.7% да ушлаб туришга эришилган.
валюта курсининг ўзгариши тижорат банкларининг молиявий самарадорлик кўрсаткичларига юқори саълбий таъсирини камайтириш мақсадида банклар халқаро молия институтлари билан ҳамкорликни кучайтириб, узоқ муддатли инвеститисиялар жалб қилиш орқали банк капиталидаги хорижий валютанинг улушини оширишга доир таклифи “Туронбанк” АТБ фаолиятига жорий этилган (“Туронбанк” АТБ нинг 29.11.2024 даги 19/03-425 сонли маълумотномаси).  Натижада, Халқаро Ислом Савдони Ривожлантириш Корпорацияси (ИТФC) томонидан 10 млн АҚШ доллари миқдорида линия жалб этилди қолаверса банк ўз маблағлари ҳисобидан мижозларга хорижий валютани сотиш ҳажмини 285.03 млн АҚШ долларга етказди ва банк активлар рентабеллиги 0.33 % га, капитал рентабеллиги кўрсаткичи  2.27 % дан ошишига эришилди.
тижорат банклари рентабеллигининг фоиз ставкаларига нисбатан сезгирликни камайтириш мақсадида умумий активларда соф кредитлар салмоғини ошиб боришининг салбий таъсирини юмшатиш, ҳамда умумий депозитларда муддатли депозитлар улушини ошириш асосида банкларда фоиз рискини бошқаришга доир таклифи “Туронбанк” АТБ фаолиятига жорий этилган (“Туронбанк” АТБ нинг 29.11.2024 даги 19/03-425 сонли маълумотномаси). Натижада, “Туронбанк” АТБ нинг 2024 йилнинг учинчи чорагида ўтган йилнинг мос даврига нисбатан жами хусусий капитали ҳажмини 42.9 млрд га ошириш ҳамда, муддатли депозитлари ҳажмини 61 фоизга ошириш орқали соф кредитлар ҳажми 15% га оширилди, натижада банк жами фоизли даромадлар ҳажми 33% га ошишга эришилди.