Норматов Анвар Мирзаевичнинг диссертация ҳимоясисиз ихтиро патенти асосида
фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Навли ун олишда буғдой донига ишлов беришнинг самарали усулини ишлаб чиқиш», 02.00.17–Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2PhD/T184.
Илмий раҳбар: Турсунходжаев Пўлат Мухамедович, техника фанлари доктори, профессор.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.27.06.2017.T.04.01.
II. Тадқиқотнинг мақсади: донни оқлаш технологик жараёни ва ускунасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қуруқ ва иссиқ иқлим шароитида етиштирилган буғдой донини оқлаш ва совуқ сув билан намлашда юз берадиган структуравий ўзгаришлар, ун ишлаб чиқаришнинг технологик параметрлари аниқланган (№IAP 04179-2010 й.);
буғдойларни синиш миқдорини камайтириш ҳисобига юқори навли ун олиш учун маҳаллий буғдой донларини майдалашга тайёрлаш ускунаси такомиллаштирилган;
яратилган донни оқлаш ускунасида дон юзасига ишлов бериш ҳисобига анъанавий ускунага нисбатан доннинг синиш миқдорини 50% камайиши ва юқори навли ун чиқиш миқдорини ортиши исботланган;
донни оқлаш ускунасида маҳаллий буғдой донларини майдалашга тайёрлашда кулдорликни 5 мартага камайтириш ҳамда II тиндириш вақтини 1,5–2,0 соат (20%)га қисқартириш исботланган;
маҳаллий буғдой донларини майдалашга тайёрлаш ва юқори навли ун олиш технологияси ва ускунаси такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Донни қайта ишлаш технологиясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
донни оқлаш жараёни ва ишлаб чиқарилган тайёр маҳсулот учун техникавий шартлар «Ўзстандарт» агентлиги томонидан тасдиқланган (TSh 8-115:2015). Натижада маҳсулот сифати ва технологик жараённи назорат қилиш имконини берган;
маҳаллий майдалашга тайёрлашг ускунаси «ERKAN MACHINERY» МЧЖ шаклидаги қўшма корхонасида амалиётга жорий этилган («ERKAN MACHINERY» МЧЖ шаклидаги қўшма корхонанинг 2018 йил 12 апрелдаги 56-сон маълумотномаси). Натижада синган донлар миқдори 50%гача, кулдорликни 5 мартагача камайтириш ва дала микробларидан 87%гача тозалаш имконини берган;
донни оқлаш ускунаси «Жомбойдон» АЖ, «Дон–Халқ ризқи» АЖ корхоналарида амалиётга жорий этилган («Ўздонмаҳсулот» АКнинг 2018 йил 31 январдаги 10-1-11/22-244-сон маълумотномаси). Натижада корхоналарнинг технологик линиясини ихчамлаштиришга, донни II тиндириш вақтини 1,5–2,0 соат (20%)га, кейинги тиндириш вақтини 0,25 соатга қисқартириш ҳамда юқори навли ун чиқишини ошириш ҳисобига 541 млн. сўмдан ортиқ иқтисодий самара олиш имконини берган.
V. Ихтирога патенти. «Донни оқлаш ускунаси»га берилган ихтиро патентига (№IAP 04179-2010 й.) Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг 2017 йил 30 августдаги 01-11/2303-сон хулосаси.
