Ахмедова Азиза Хусен қизи
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ХХИ аср неологизмларининг замонавий рус тилида деривацион салоҳияти” 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти ихтисослиги
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Fil2693
Илмий раҳбар: филологийа фанлари доктори (DSc), профессор Умурова Гўзал Ҳотамовна
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.2019.Fil.83.01
Расмий оппонентлар: филология фанлари доктори (DSc), профессор Шомахмудова Азиза Фуркатовна; филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент Хасанов Элдар Ринатович
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади неолексемаларнинг деривацион салоҳиятини ва неологизмларнинг шаклланиш жараёнида фойдаланиладиган уларнинг маҳсулдор моделларини ва уларнинг замонавий медиа матнларида мослашиш усулларини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оламнинг лингвистик концептуализацияси доирасидаги нафақат номинациялар характерини, балки уларни шакллантиришнинг дериватив усуллари репертуарини ҳам сезиларли даражада ўзгартирган замонавий сўз ясалиш тизимининг ҳозирги ҳолати аниқланган;
ўзлаштирилган ва славян негизларига, шунингдек, аффиксларга эга ҳосила моделлари рус тили таркибини бойитиш манбаи сифатидаги оммавий ахборот воситалари материаллари асосида таҳлил қилинган;
махсус сўз ясовчи элементларга эга инглиз тилидан ўзлаштирилган неолексемаларнинг мослашиши веб-манбалари материаллари воситасида кўриб чиқилган;
композиция, аралаш неономинация ва окказионализмлар медиа матнларнинг семантик ва стилистик экспрессивлиги нуқтаи назаридан ўрганилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ҳозирги давр неологизмларининг деривацион жараёнларини ўрганишга қаратилган назарий ва амалий тадқиқотлар асосида қуйидагилар жорий этилган:
нафақат номинациялар характерини, балки оламнинг лингвистик концептуализацияси туфайли уларни шакллантиришнинг дериватив усуллари репертуарини ҳам сезиларли даражада ўзгартирган замонавий сўз ясалиш тизимларини ўрганиш бўйича тавсиялардан 561624-ЭПР-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС+CБҲЕИМЕП “Ўзбекистонда олий талим тизими зҳараёнларини модернизациялаш ва ҳалкаролаштириш” амалий лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2024-йил 25-майдаги 104/0-сонли малумотномаси). Натижада рус тилида янги сўзлар ясалишининг энг долзарб усуллари аниқланган;
ўзлаштирилган ва славян ўзаклари ҳамда аффиксларига эга бўлган деривацион моделларни рус тили таркибини бойитиш манбаи сифатидаги оммавий ахборот воситалари материаллари асосида таҳлил қилиш бўйича билдирилган таклифлардан 544161-ТЕМПУС-1-2013-1-УК-ТЕМПУС-ЖПCР АСТОН УНИВЕРСИТЙ ДеНЕЛ “Европа тилларини ўқитишни ривожлантириш: аралаш магистратура дастурларини ишлаб чиқиш орқали тилларни ўқитишни модернизация қилиш” амалий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2024-йил 25-майдаги 1075/02-сонли малумотномаси). Натижада, онлайн материаллар асосида ўзлаштирилган ва славян негизлари ҳамда аффиксларига эга бўлган дериватив моделлар тадқиқ этилган;
махсус сўз ясовчи элементлари бўлган инглиз тилидан ўзлаштирилган неолексемаларни мослаштириш шартларининг веб-манбалари материаллари воситасида амалга оширилган таҳлил натижаларидан И-204-4-5 “инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялар асосида виртуал ресоурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” амалий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2024-йил 25-майдаги 1076/02-сонли малумотномаси). Натижада сўзларни ўзлаштиришнинг ташқи ва ички омиллари ёритиб берилган;
оммавий ахборот воситалари матнларининг семантик-стилистик экспрессивлиги нуқтаи назаридан сўз шаклланиши, аралаш неономинациялар ва окказионализмни тадқиқ этиш бўйича билдирилган таклифлардан “Ассалом, Самарқанд!” ва “Маърифат шуъласи” телерадио кўрсатувларининг феврал ойидаги ссенарийларини тузишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 30-майдаги 01-07/131-сонли маълумотномаси). Натижада неологизмларнинг амалий материаллари онлайн манбалар асосида таҳлил қилинган.