Орифжонова Гулноза Қобулжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўзбекистонда ўсадиган Қўзиқулоқ-Phlomis thapsoides (Bge.) ер устки қисмини фармакогностик ўрганиш», 15.00.02 - Фармацевтик кимё ва фармакогнозия (фармацевтика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Far91.
Илмий раҳбар: Муллажонова Манзура Тохировна, фармацевтика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент фармацевтика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент фармацевтика институти, DSc.04/30.12.2019.Far.32.01.
Расмий оппонентлар: Юлдашев Закирджан Абидович, фармацевтика фанлари доктори, профессор; Нишанбаев Сабир Зарипбаевич, кимё фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон кимё-фармацевтика илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда ўсадиган Phlomis thapsoides Bge. ўсимлигини тиббиёт амалиётида қўллаш ва унинг асосида тинчлантирувчи дори восита ҳамда биологик фаол қўшимчани яратиш имкониятини асослаш учун фармакогностик аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор маҳаллий доривор ўсимлик  Phlomis thapsoides  Bge. қўзиқулоқ хомашёси таркибидаги биологик фаол моддаларининг асосий гуруҳлари (моно- ва полисахаридлар, аминокислоталар, витаминлар, органик кислоталар,  липидлар, флавоноидлар ва минерал моддалар) ва уларнинг миқдори аниқланган;
илк бор хомашёни стандартлаш учун лозим бўлган морфологик-анатомик диагностик белгилари (эпидермис ҳужайра деворлари тўлқинсимон, эфир мойини ишлаб чиқарадиган оддий, кўп ҳужайрали юлдузсимон ва бошчасимон туклар,  паренхима ҳужайралари думалоқ овал, хлорофилл доначалари, эфир мойи томчилари,  кўп сонли кальций оксалат кристаллари)  ва унинг сифатини тавсифловчи кўрсаткичлар, шунингдек, экологик тозалиги ва қўллашдаги хавфсизлиги аниқланган;
хомашё таркибидаги асосий таъсир этувчи моддаси- флавоноидларнинг сифат ва миқдорий таҳлилига услубий ёндашувлар тавсия этилган ҳамда уларнинг тўпланиш динамикаси исботланган  ва ўсимлик қийғос гуллаган даврида максимал даражада бўлиши  аниқланган;
флавоноидларнинг миқдорий меъёрлари, хомашёни тайёрлаш ва сақлашнинг мўътадил муддатлари ҳамда хомашёни тайёрлаш жараёнидан бошлаб 2,5 йил давомида ишлатиш белгиланган.
Phlomis thapsoides Bge. ер устки қисмидан олинган қуруқ экстракти ва унинг асосида олинган «Phlokap»  биологик фаол қўшимчанинг  чинлик ва сифат кўрсаткичлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистонда ўсадиган Phlomis thapsoides Bge. ер устки қисмини фармакогностик аниқлаш  бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«Қўзиқулоқ ер устки қисми» учун корхона фармакопея мақоласи лойиҳаси «Фармацевтика маҳсулотлари хавфсизлиги маркази» Давлат муассасасига рўйхатдан ўтказиш учун торпширилган («Фармацевтика маҳсулотлари хавфсизлиги маркази»нинг  2024 йил 14 августдаги 41/11-10866-сон хати, Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 15 октябрдаги 8н-3/280-сон хати). Ушбу меъёрий ҳужжатнинг тасдиқланиши асаб касалликларида қўлланиладиган дори воситасини ишлаб чиқиш имконини беради;
«Phlokap» БФҚ учун Техник шартлар (Тs 23650019-005:2020) ҳамда уни ишлаб чиқиш бўйича Технологик йўриқнома (ТИ 23650019-005:2020) Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси томонидан тасдиқланган. Натижада, «Halsica» хусусий корхонасида тинчлантирувчи таъсирли асаб касалликларини даволаш учун қўлланиладиган БФҚ ишлаб чиқиш имконини берган;
ўтказилган клиник олди синовлар натижасида Phlomis thapsoides Bge. ер устки қисмининг тинчлантирувчи таъсири ҳамда ўткир заҳарли эмаслиги исботланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 15 октябрдаги 8н-3/280-сон хати). Натижада, самарали тинчлантирувчи фаоликка эга безарар дори воситасини ишлаб чиқариш имконини берган.