Жумаева Гулнор Саттаровнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси  ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): 23.00.04 – Халқаро муносабатлар, жаҳон ва минтақа тараққиётининг сиёсий муаммолари
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/Ss112
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети, DSc.11/25.08.2022.Yu.24/02
Расмий оппонентлар: сиёсий фанлар доктори, профессор А.А.Ҳайдаров; тарих фанлари доктори, профессор О.П.Кобзева; сиёсий фанлар доктори Р.И.Нуримбетов.
Етакчи ташкилот номи: Ўзбекистон республикаси стратегик таҳлил ва истиқболни белгилаш олий мактаби.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга  молик.    
II. Тадқиқот мақсади: Россия Федерацияси, Хитой ва АҚШнинг Марказий Осиёдаги геосиёсий манфаатлари замонавий тизимининг табиатини қиёсий таҳлил қилиш, уларнинг минтақага таъсирини башорат қилиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
– РФ, ХХР, АҚШ каби буюк давлатлар миллий манфаатларининг шаклан ўзгариб, геосиёсий манфаатларга айланишининг ўзига хос хусусиятлари аниқланди. Хитой, Россия ва АҚШ каби давлатларнинг миллий манфаатлари янги сифат хусусиятларини касб этиб, миллий чегаралардан ташқаридаги геосиёсий устуворликларга эришилиши, диққат урғусини ички йўналтирилган вазифалардан халқаро тизимда стратегик таъсирни таъминлашга силжиши натижасида геосиёсий манфаатларга айланиши, ушбу ўзгариш глобал кучлар мувозанатига бевосита таъсир кўрсатиб, бошқа давлатлар билан фаол ҳамкорлик қилиш ва халқаро институтлар фаолиятида интеграциялашиш заруратини келтириб чиқариши илмий асосланди;
–  Хитой, Россия ва АҚШнинг Марказий Осиёда ўз геосиёсий манфаатларини амалга ошириш учун фойдаланадиган асосий воситалари таснифи келтирилган. Халқаро ташкилотларда иштирок этиш, ҳарбий-стратегик иттифоқларни яратиш ва "юмшоқ куч" тушунчасидан фойдаланиш каби механизмлар ушбу давлатларнинг минтақадаги ташқи сиёсий стратегиясининг самарадорлиги ва йўналишини белгилайдиган тизим- шакллантирувчи хусусиятга эга эканлиги исботланган;
– тадқиқот доирасида Россия, Хитой ва АҚШнинг Марказий Осиёдаги геосиёсий манфаатларини ўрганишга глобал ёки халқаро сиёсат нуқтайи назаридан ёндашув уларни умумий, яъни минтақанинг хавфсизлиги, иқтисодий фойдаси ва барқарор ривожланишини  ўз ичига олган универсал жиҳатларни, шу билан бирга, ҳар бир давлатнинг ўзига хос/хусусий, яъни унинг стратегик устуворликлари ва ёндашувларини акс эттирадиган манфаатларга бўлиш имкониятини берди;
– миллий хавфсизлик/стратегия нуқтайи назаридан, Россия Федерацияси, Хитой ва АҚШнинг Марказий Осиё мамлакатларидаги геосиёсий манфаатлари дуал, яъни икки қиррали хусусиятга эга. Яъни, бу манфаатлар ошкора (эълон қилинган) ва яширин (айтиб ўтилмаган, лекин амалга оширилаётган) кўринишларда намоён бўлади. Эълон қилинган манфаатлар ташқи сиёсат риторикасида акс эца, яширин мақсадлар мазкур кучларга ўзгарувчан шароитларга мослашиш ва ўз ниятларини ниқоблаш имконини беради;
– замонавий технологик, жумладан, рақамли ривожланишни инобатга олган ҳолда, геосиёсий манфаатларни таҳлил қилиш ва тизимлаштириш учун ушбу жараёнлар геосиёсий манфаатлар устуворликларини стратегик бошқариш ва уларнинг таъсирини баҳолашга йўналтирилган яхлит таҳлилий ёндашув орқали интеграция қилиниши мумкинлиги исботланди. Бошқарув воситалари билан биргаликда, иқтисодий таҳлил, стратегик режалаштириш ва ахборот технологиялари соҳаларида қўлланиладиган ва халқаро муносабатларни ўрганишга мослаштирилган РИCE, ICE, MoSCoW; Kanban, Critical Path, SMART-мезонлари, Масалалар пирамидаси, Эйзенхауер Матрицаси, Story Mapping каби усуллардан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлиги ва уларнинг самарадорлиги аниқ мисолларда кўрсатилган. Ушбу ёндашув буюк давлатларнинг геосиёсий манфаатларини тизимлаштириш ва халқаро муносабатлар билан боғлиқ тушунчаларни ёритишга ёрдам беради;
– СWОТ ва ПЕСТ-таҳлил усуллари орқали Марказий Осиё мамлакатлари ва буюк давлатлар ўртасида сиёсий, савдо-иқтисодий мулоқот доирасида, минтақавий хавфсизликни таъминлашда ўзаро ҳамкорликнинг устувор йўналишлари аниқланди ва илмий башорат қилинди;
– Марказий Осиё давлатларининг Россия, Хитой ва АҚШ билан минтақавий хавфсизлик соҳасида иқтисодий ҳамкорликни ривожлантириш сценарийлари ишлаб чиқилди ҳамда буюк давлатлар ва Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги бардавом ҳамкорлик учун тавсиялар (“Йўл харитаси”) тайёрланди. Бу тавсиялар мазкур геосиёсий акторлар манфаатларининг салбий таъсирини минималлаштиришга йўналтирилди.
IV. Тадқиқотнинг амалий натижалари қуйидагилардан иборат:
Буюк давлатлар ва минтақа мамлакатлари ўртасидаги келгусидаги ҳамкорлик сценарийларини ишлаб чиқишда, шунингдек, Россия, Хитой ва Ақшнинг Марказий Осиёдаги геосиёсий манфаатларининг салбий таъсиридан ҳимоя қилиш стратегиясини ишлаб чиқиш бўйича “Йўл харитаси”да ўз аксини топди. Ушбу уч мамлакатнинг замонавий воқелик ва еволюсион ўзгаришларга мослаштирилган манфаатлари, геосиёсий ҳолати ва амалиётини батафсил ўрганиш, шунингдек, тегишли давлат идоралари ва ташкилотлари учун ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар Ўзбекистон танлаган тараққиёт йўлидан самарали бориши учун зарур бўлган назарий асослар ва амалий ёндашувларни такомиллаштиришга хизмат қилади.