Элманов Аббос Бегмат ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Лазер нурли билан детал ишчи юзасига ишлов бериш орқали ейилишга бўлган бардошлилигини ошириш” 05.02.03–Технологик машиналар. Роботлар, мехатроника ва робототехника тизимлари ихтисослиги бўйича (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Т4451
Илмий раҳбар: Мирзаумидов Асилбек Шуҳратжонович, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган муҳандислик технология институти, Тошкент кимё-технология институти Шаҳрисабз филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Наманган муҳандислик-технология институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.03/30.09.2023.Т.66.01 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Эргашев Илҳом Олимжонович, т.ф.ф.д. дотасент, Рустамов Рахматали Муродович, т.ф.д., профессор.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат муҳандислик ва агротехнологиялар университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тишли ғилдирак тишларни лазер нури ёрдамида пухталаш орқали мустаҳкамлигини ошириш мақсадида қўлланиладиган ускуна учун самарадор ечимлар ишлаб чиқиш ҳамда унинг параметрлари ва иш режимларини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тишли ғилдирак ишчи юзасининг қаттиқлиги ва ейилишга бўлган бардошлилигини ошириш мақсадида композицион кукунли қоплама элементлари улушларининг оптимал қийматлари ҳамда ушбу қийматларга мос равишда лазер қурилмаси параметрларини таъминлашнинг математик модели ишлаб чиқилган;
тишли ғилдиракларга лазер нури ёрдамида ишлов беришда унинг бардошлилигини ошириш имконини берувчи ишлов берилаётган деталнинг геометрик ва механик параметрлари, иссиқлик тақсимоти ва технологик режимларига кўра лазер аппаратни ўрнатиш технологияси ишлаб чиқилган;
юпқа деворли тишли ғилдиракларнинг механик хусусиятлари ва иш ресурсларини автоматик технологияси асосида механик чидамлилиги, ейилиш ва деформацияга қарши бикрлик кўрсаткичларини ўзгариш қонуниятлари асосида конструктив хусусиятлари ва технологик жараёнлари асосланган;
тишли ғилдиракларни лазер нури билан совутиш жараёнининг оптимал параметрлари ва лазер нури асосида юпқа тишли ғилдиракларнинг ейилишга ва юкланишга бардошлилигини оширилиши ва тебраниш қамровини технологик қаршиликка боғлиқлик қонуниятлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тишли ғилдирак тишлари ишчи юзасига лазер нури ёрдамида ишлов бериш жараёни параметрлари ва иш режимларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
Лазер нури ёрдамида қайта ишлаш натижасида тишлари мустаҳкамланган тишли ғилдираклар учун “Техник тавсиф” кўринишидаги меёрий ҳужжатлар “ОҚСАРОЙ ТЕХТИЛЕ” МЧЖда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмасининг 2024-йил, 21-октябрдаги 03/05-2804 сонли маълумотномаси). Натижада, тишли ғилдираклар ишчи юзасининг ейилишга бардошлилигини ошириш учун ишлаш муддати 2,5 баравар кўпроқ бўлган энергия-ресурстежамкор тишли ғилдираклар ишлаб чиқиш имконияти яратилган ҳамда лазер нури ёрдамида ишлов берилган тишларнинг мустаҳкамлиги оширилганлиги сабабли уларнинг синишини 3,5% гача камайишига эришилган.