Мустаев Руслан Актамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қайта тикланувчи энергия манбаларидан таъминланувчи электр ускуналар учун контакциз қурилмаларни ишлаб чиқиш ва тадқиқ қилиш”, 05.05.06-“Қайта тикланадиган энергия турлари асосидаги энергия қурилмалари” ихтисослиги бўйича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Т4246
Илмий раҳбар: Бобожанов Махсуд Каландарович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети ва Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти, PhD.03/30.09.2020.Т.111.03. рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Садуллаев Насулло Нематович, техника фанлари доктори, профессор; Юлдашев Исроил Абриевич, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хоʻжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
Диссертация иши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади қайта тикланувчан энергия манбалари интеграциялашган электр тармоқларида контакциз қурилмаларни қўллаш орқали тизим ишончлилигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қуёш фотоелектр станциялари асосидаги электр таъминоти тизимларида реактив қувватни автоматик тарзда компенсация қилиш ва электр ускуналарни ишга тушириш учун янги турдаги контакциз қурилма ишлаб чиқилган (№ ФАП 02240);
контакциз қурилмалар асосидаги гибрид фотоелектр станциялари интеграциялашган электр таъминоти тизимларида реактив қувватни оператив компенсациялаш орқали тизим самарадорлигини ошириш имконини берадиган, автоматик бошқариш схемаси ишлаб чиқилган;
тармоққа интеграцияланган қуёш фотоелектр станцияларидан таъминланувчи асинхрон маторли сув насосининг энергетик кўрсатгичларини аниқлаш имконини берадиган имитацион модели ишлаб чиқилган;
комбинациялашган электр таъминоти тизимидаги контакциз қурилмалар ишлаш ишончлилигини ошириш имконини берадиган элементларининг чегаравий ток ва кучланишлари қийматларини ҳисоблашнинг услубиёти ҳар бир элементнинг ишдан чиқишлар интенсивлигини инобатга олиб такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қайта тикланувчи энергия манбаларидан таъминланувчи ускуналарни коммутацияловчи контакциз ишга тушириш қурилмаларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
бир фазали электр моторини коммутацияловчи ишга туширгич учун Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк марказидан фойдали моделга патент олинган (№ ФАП 02240; 2023 йил). Натижада, қуёш фотоелектрик станцияларидан электр энергия билан таъминланувчи бир фазали электр истеъмолчиларни коммутацияловчи ва реактив қувватини автоматик компенсацияловчи контакциз ишга тушириш қурилмаси такомиллаштирилган;
контакциз қурилмалардан фойдаланган ҳолда реактив қувватни автоматик тарзда компенсация қилиш усули “Муборак иссиқлик электр маркази”га қарашли қуёш фотоелектрик станциясига интеграция қилинган электр таъминот тизимида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси “Иссиқлик электр станциялари” АЖ нинг 2023 йил 29  августдаги №04-20/613-сонли маълумотномаси). Натижада, реактив қувватни автоматик компенсациялашда электр таъминот тизимининг сифат кўрсаткичлари яхшилашнинг, электр энергияси исрофи йил давомида 304,24 минг кW ‧ соатга камайтиришнинг ҳамда 123,4 млн. сўм иқтисодий самарадорликга эришилган.