Каримов Акрамжон Икромжон ўғлининг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фонд бозорини ривожлантиришда инвесторлар фаоллигини таъминлашнинг методологик асосларини такомиллаштириш”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.DSc/Iqt489.
Илмий маслаҳатчи: Элмирзаев Самариддин Эшкувватович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Хайдаров Низомиддин Хамроевич; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Раҳмонов Дилшоджон Алижонович; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Кадирова Хадича Тўраевна.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: фонд бозорларини ривожлантиришда инвесторларнинг фаоллигини таъминлашнинг методологиясини такомиллаштиришга доир илмий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборатдир.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
инвесторлар ўртасида ахборотлар асимметриясини олдини олиш ва қимматли қоғозларни чиқариш тоғрисидаги қарорлардан акциядорларни ўз вақтида хабардор қилишга қаратилган муҳим фактларни жорий этиш орқали ташкиллаштирилган фонд бозорида эмитент қимматли қоғозлари муомаласини кенгайтириш асосланган;
соф фойда (дивиденд)ни тақсимлаш бўйича тавсияни акциядорлар умумий йиғилишига қадар ошкор қилиш тартибини жорий этиш орқали инвесторларнинг фонд бозоридаги иштирокини ошириш таклиф этилган;
реал вақт режимида маҳаллий инвесторларни идентификация қилиш, инвестиция воситачилари билан шартнома тузиш ва депо ҳисоб рақамини очиш имкониятини тақдим этувчи фонд бозори тизими орқали давлат улуши мавжуд корхоналарнинг акцияларини оммавий жойлаштириш таклиф этилган;
бошқарув органлари йиғилишларини онлайн ўтказиш орқали акциядорлик жамиятларида молиявий қарорлар қабул қилишда инвесторлар фаоллигини таъминлаш механизми таклиф этилган;
капитал бозорида саккиз босқичли тартибга солиш махсус режимини жорий этиш орқали хорижий инвестицион воситачилар ва инвесторларга тўғридан-тўғри фонд бозорига инвестиция киритиш имкониятини яратиш таклиф этилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фонд бозорини ривожлантиришда инвесторлар фаоллигини таъминлашнинг методологик асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
инвесторлар ўртасида ахборотлар асимметриясини олдини олиш ва қимматли қоғозларни чиқариш тоғрисидаги қарорлардан акциядорларни ўз вақтида хабардор қилишга қаратилган муҳим фактларни жорий этиш орқали ташкиллаштирилган фонд бозорида эмитент қимматли қоғозлари муомаласини кенгайтириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги томонидан акциядорлик жамиятларининг муҳим фактларини эълон қилишда тартибини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 2-февралидаги 03/07-444-сон маълумотномаси). Натижада, фонд бозорида эмитентларнинг қимматли қоғозларини рўйхатга қўйиш ва ундан чиқариш бўйича қарорлар қабул қилинганда 38 ва 39-муҳим фактларни мажбурий эълон қилиш тартиби жорий этилди ҳамда шу орқали инвесторлар фаоллигини оширишга эришилди ва фонд бозорида эмитентларнинг қимматли қоғозларни чиқариш тўғрисидаги қарорга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш бўйича қарорлар қабул қилинганда 40-муҳим фактни мажбурий эълон қилиш тартиби жорий этилди;
соф фойда (дивиденд)ни тақсимлаш бўйича тавсияни акциядорлар умумий йиғилишига қадар ошкор қилиш тартибини жорий этиш орқали инвесторларнинг фонд бозоридаги иштирокини ошириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги томонидан акциядорлик жамиятлари бўйича қонунчилик тизимини такомиллашитиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 2-февралидаги 03/07-444-сон маълумотномаси). Натижада, Кузатув кенгашининг соф фойдани (дивидендни) тақсимлаш бўйича тавсиясини 41-муҳим факт сифатида мажбурий эълон қилиш тартиби жорий этилди ҳамда фонд бозорида эмитентлар томонидан ушбу маълумот эълон қилинганда уларнинг акциялар бозор баҳоси 20-25 фоизга ўсишига олиб келди.
реал вақт режимида маҳаллий инвесторларни идентификация қилиш, инвестиция воситачилари билан шартнома тузиш ва депо ҳисоб рақамини очиш имкониятини тақдим этувчи фонд бозори тизими орқали давлат улуши мавжуд корхоналарнинг акцияларини оммавий жойлаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги томонидан давлат улушига эга бўлган акциядорлик жамиятларида ИПО ва СПО жараёнларини ташкил этишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 2-февралидаги 03/07-444-сон маълумотномаси). Натижада, маҳаллий инвесторларни идентификация қилиш, инвестиция воситачилари билан шартнома тузиш ва депо ҳисоб рақамини очиш имконияти мавжуд бўлган мобил иловалар яратилди, инвестицион воситачиларда депо ҳисобварағини масофадан туриб очиш ва шартнома тузиш тартиби учун кетадиган вақт 1 иш кунидан 30 минутгача туширилди ҳамда жараёнга кетадиган харажатлар 90 фоизгача камайтирилди.
бошқарув органлари йиғилишларини онлайн ўтказиш орқали акциядорлик жамиятларида молиявий қарорлар қабул қилишда инвесторлар фаоллигини таъминлаш механизми таклифи Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги томонидан акциядорлик жамиятларида корпоратив бошқарув тизими юзасидан тавсияларни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 2-февралидаги 03/07-444-сон маълумотномаси). Натижада, акциядорлар умумий йиғилишлари ва эмитент кузатув кенгаши аъзолари мажлислари зарурият туғилган ҳолларда ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган ҳолда масофадан туриб ўтказиш имконияти яратилди ва бу ўз навбатида бир қанча қулайликларга эга ҳисобланади
капитал бозорида саккиз босқичли тартибга солиш махсус режимини жорий этиш орқали хорижий инвестицион воситачилар ва инвесторларга тўғридан-тўғри фонд бозорига инвестиция киритиш имкониятини яратиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги директорининг “Капитал бозори соҳасида “Тартибга солиш қумдони” махсус ҳуқуқий режимини тақдим қилиш тартиби тўғрисидаги Низомни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 2-февралидаги 03/07-444-сон маълумотномаси). Натижада, “Капитал бозор”ида махсус режим иштирокчисининг ҳуқуқий мақоми, фаолият механизми ва функсиялари аниқлаштирилди ҳамда махсус режим (“Тартибга солиш қумдони” махсус режими) иштирокчиларни рўйхатдан ўтказиш, махсус режимнинг амал қилиш муддатини узайтириш ҳамда махсус режим иштирокчисини мақомидан маҳрум қилишда жараёнлар босқичларини оптималлаштирилди.
