Абдутурапов Жасурбек Нозимжоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Миллий иқтисодиётда солиқ юкининг шаклланиш хусусиятлари ва оптималлаштириш истиқболлари», «08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Iqt3240.
Илмий раҳбар: Тўраев Шавкат Шухратович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Ташмурадова Бувсара Егамовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Насимов Равшанжон Азимович, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистондаги солиқ юки билан боғлиқ мавжуд вазиятни чуқур таҳлил қилиш ва узоқ муддатда барқарор иқтисодий ўсишни таъминлаш учун уни оптималлаштириш билан боғлиқ таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан ёлланадиган жисмоний шахслар учун ижтимоий солиқ миқдорини ўзини ўзи банд қилган шахсларга ҳисобланадиган ижтимоий солиқ миқдорига тенглаштирувчи солиқ солиш тартибини бирхиллаштириш орқали солиқ тўловчилар ўртасида солиқ юкини тенг тақсимлаш имконини ошириш асосланган;
ўзининг ва фарзандларининг ёшидан қатъий назар, шунингдек қонунчиликка мувофиқ ёш оила деб эътироф этиладиган эри ва (ёки) хотинининг бирлари таълим олиши учун улар томонидан сарфланадиган харажатларга нисбатан имтиёз қўллаш таклифи асосланган;
ўзини ўзи банд қилган шахсларга нисбатан, солиқ даври давомида улар даромадларининг юз миллион сўмдан ошган қисмига, якка тартибдаги тадбиркорлар учун ўрнатилган тартибда солиққа тортиш амалиётини жорий этиш орқали солиқ юкининг адолатли тақсимланишини таъминлаш таклиф этилган;
йиллик айланма ҳажми бир млрд. сўмдан ошган маҳаллий якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан кўрсатилаётган хизматларга нисбатан қўшилган қиймат солиғи тўланаётганлигини ҳисобга олиб, Ўзбекистон худудида хизматни кўрсатаётган хорижий жисмоний шахслардан ҳам қўшилган қиймат солиғини ундириш орқали қўшилган қиймат солиғи занжирининг яхлитлиги ва узлуксизлигини таъминлаш ҳамда тадбиркорлар учун тенг рақобат муҳитини яратиш таклифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
 Иқтисодиётни истиқболли ривожлантириш ҳамда солиқ юкини оптималлаштириш бўйича ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар асосида:
якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан ёлланадиган жисмоний шахслар учун ижтимоий солиқ миқдорини ўзини ўзи банд қилган шахсларга ҳисобланадиган ижтимоий солиқ миқдорига тенглаштирувчи солиқ солиш тартибини бирхиллаштириш орқали солиқ тўловчилар ўртасида солиқ юкини тенг тақсимлаш имконини ошириш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2023-йил 16-июндаги ЎРҚ-847-сонли Қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги солиқ қўмитасининг 2024-йил 25-мартдаги 16/1-28023-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий қилиниши солиқ тўловчиларга солиқ солишда адолатлилик принципини таъминлаш ҳамда солиқ юкини солиқ тўловчилар ўртасида тенг тақсимлаш имконини оширган;
ўзининг ва фарзандларининг ёшидан қатъий назар, шунингдек қонунчиликка мувофиқ ёш оила деб эътироф этиладиган эри ва (ёки) хотинининг бирлари таълим олиши учун улар томонидан сарфланадиган харажатларга нисбатан имтиёз қўллаш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2023-йил 28-декабрдаги ЎРҚ-891-сон Қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги солиқ қўмитасининг 2024-йил 25-мартдаги 16/1-28023-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида фуқароларнинг даромадларини ошириш орқали уларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш механизми янада такомиллаштирилишига замин яратилган;
ўзини ўзи банд қилган шахсларга нисбатан, солиқ даври давомида улар даромадларининг юз миллион сўмдан ошган қисмига, якка тартибдаги тадбиркорлар учун ўрнатилган тартибда солиққа тортиш амалиётини жорий этиш орқали солиқ юкининг адолатли тақсимланишини таъминлаш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2023-йил 28-декабрдаги ЎРҚ-891-сон Қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги солиқ қўмитасининг 2024-йил 25-мартдаги 16/1-28023-сонли маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши солиқ тўловчилар ўртасида солиқ юкини адолатли тақсимлаш ҳамда бюджетга қўшимча тушумларни жалб қилиш бўйича тадбирлар самарадорлигини ошириш имконини яратган;
йиллик айланма ҳажми 1 млрд. сўмдан ошган маҳаллий якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан кўрсатилаётган хизматларга нисбатан қўшилган қиймат солиғи тўланаётганлигини ҳисобга олиб, Ўзбекистон худудида хизматни кўрсатаётган хорижий жисмоний шахслардан ҳам қўшилган қиймат солиғини ундириш орқали қўшилган қиймат солиғи занжирининг яхлитлиги ва узлуксизлигини таъминлаш ҳамда тадбиркорлар учун тенг рақобат муҳитини яратиш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2023-йил 28-декабрдаги ЎРҚ-891-сон Қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги солиқ қўмитасининг 2024-йил 25-мартдаги 16/1-28023-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши қўшилган қиймат солиғи тўловчилари тоифасини кенгайтириш ва фаолият юритаётган маҳаллий ва хорижий якка тартибдаги тадбиркорлар учун бир хил шарт-шароитлар яратиш борасидаги амалий ҳаракатлар самарасини ошириш имконини берган.