Sayt test rejimida ishlamoqda

Мамуров Хуршиджон Абдувоҳидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Соя навлари ҳосилдорлигига экиш муддатлари ва нитрагин препаратининг таъсири (Фарғона вилояти мисолида)”, 06.01.08 – Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Qx622.
Илмий раҳбар: Санакулов Акмал Лапасович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қўқон давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институти, PhD.05/31.03.2023.Qx.159.01.
Расмий оппонентлар: Ёрматова Дилором Ёрматовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Мўминов Абдували акбаралиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Шоличилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Фарғона вилоятининг ўтлоқи саз-аллювиал тупроқлари шароитида соя навларини такрорий экин сифатида уруғларни нитрагин билан инокуляция қилиб экиш муддатларини ўсиши, ривожланиши ва дон ҳосилдорлигига таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Фарғона вилоятининг суғориладиган ўтлоқи саз-аллювиал тупроқлари шароитида соя Ойжамол нави уруғларини 20-25 июнда, Орзу нави уруғларини 1-5 июлдан кечиктирмасдан экиш илмий исботланган;
уруғларни нитрагин билан инокуляция қилиб, 1-5.07 муддатида экиш, тупроқнинг 0-30 см қатламида соя навлари илдизларининг 82,54-81,44 фоизи тарқалишига хизмат қилиб, уруғлар бошқа (10-15.06; 20-25.06; 10-15.07) муддатларда экилгандагига нисбатан “Орзу” навида 0,09-2,82 фоизгача, “Ойжамол” навида эса 1,23-3,05 фоизгача юқори бўлиши аниқланган;
уруғларни инокуляциялаб экиш натижасида соя (Ойжамол ва Орзу) навларидан 98-105 кг/га биологик азот тўпланиши аниқланган:
ёзда ғалладан бўшаган майдонларда соя етиштириш орқали фотосинтетик актив радиациядан самарали фойдаланиш (2,08-2,31%) мумкинлиги аниқланган;
соя навлари уруғларини нитрагин билан ишлаб, қулай муддатларда (Ойжамол навини – 20-25 июнда, Орзу навини – 1-5 июлда) экиш энергиятежамкор (биоэнергетик коэффициент 9,0-10,4) технологиялиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фарғона вилояти шароитида соя навларидан юқори ва сифатли дон ҳосили етиштиришда уруғларни нитрагин билан инокуляция қилиб экишнинг мақбул муддатларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқот илмий натижалари асосида:
Дончиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари учун “Бактериал ўғитлардан фойдаланиб такрорий экин сифатида соя етиштириш технологияси” номли тавсиянома ишлаб чиқилган ва тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 13-июндаги №05/23-04/2874-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома фермер хўжаликларида соя навларини етиштиришда муҳим кўрсатма сифатида хизмат қилмоқда;
Соянинг “Орзу” ҳамда “Ойжамол” навлари Ўзбекистон тумани “Саршох Абдуқодир” фермер хўжалигида 8,4 гектар, “Мелиқўзи ота” фермер хўжалигида 11,2 гектар, “Мўминжон ота” фермер хўжалигида 14,0 гектар, “Фозилхон ота” фермер хўжалигида 10,0 гектар, жами 43,6 гектар майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 13-июндаги №05/23-04/2874-сон маълумотномаси). Натижада уруғларни экиш олдидан нитрагин билан инокуляция қилиниб, 15-20.06 муддатида экиб етиштириш юқори самара бериши аниқланган;
Соянинг “Орзу” ҳамда “Ойжамол” навлари уруғларни экиш олдидан нитрагин билан инокуляция қилиб, 15-20.06 муддатида экиб етиштириш технологияси Ўзбекистон туманида жорий этилган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 13-июндаги №05/23-04/2874-сон маълумотномаси). Натижада ушбу технологияни қўллаш орқали экинларни ўсиб ривожланиши даврида фотосинтетик потенциали, умумий ва актив симбиоз потенциали, биоэнергетик самарадорлиги ортиши ҳисобига рентабеллик даражаси 110-121 фоизга ортишига эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish