Матқурбонов Дилшод Матқурбон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Маълумотлар узатиш тармоқларида норавшан тўпламлар асосида маршрутлаш модел ва алгоритмлари”, 05.04.01 - “Телекоммуникация ва компютер тизимлари, телекоммуникация тармоқлари ва қурилмалари. Ахборотларни тақсимлаш” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Т4682.
Илмий раҳбар: Джаббаров Шуҳрат Юлдашевич, техника фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.02.
Расмий оппонентлар: Парсиев Сайдиахат Солиходжаевич, техника фанлари доктори (DSc), доцент; Камалов Юнус Каримович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ташкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади маълумотлар узатиш тармоқларида маршрутизаторнинг функсионал хусусиятлари ва маршрут ишончлилигини ҳисобга олиш имконини берувчи норавшан тўпламлар асосида маршрутлаш модел ва алгоритмларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маълумотлар узатиш тармоқларида қўлланилувчи топологиялар ишончлилигининг тайёрлик коеффициентини ҳисобга олган ҳолда, пакетларни ўз вақтида етказиш эҳтимолиги ҳамда етказишнинг ўртача вақт мезонлари асосида пакетли коммутация режимларининг самарадорлигини баҳолаш усули ишлаб чиқилган.
пакетли коммутация тугунининг чиқиш буферининг юкланганлик коеффициенти, тармоқ ишончлилиги ва маршрутлаш протоколи томонидан ҳисобланган метрикани ҳисобга олган ҳолда, самарали маршрут метрикасини танлаш имконини берувчи норавшан тўпламлар асосида маршрутизаторнинг функсионал модели такомиллаштирилган.
маълумотлар узатиш тармоқларида маршрутизаторнинг интерфейслари юкланганлигини ва улардаги пакетларнинг навбатда кутиш вақт мезонларини инобатга олган ҳолда норавшан кўп параметрли маршрут метрикасини шакллантириш асосида пакетли коммутация тугунининг самарадорлигини ошириш имконини берувчи маршрутлаш алгоритмлари ишлаб чиқилган.
маршрутизатор функсионал хусусиятлари ва маршрут ишончлилигини ҳисобга олган ҳолда пакетларни тизимда бўлиш вақти ва йўқолиш эҳтимоллик мезонлари орқали маълумотлар узатиш тармоқларининг самарадорлиги баҳолаш имконини берувчи норавшан тўпламларга асосланган маршрутлаш жараёнининг имитацион модели яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Маълумотлар узатиш тармоқларида норавшан тўпламлар асосида маршрутлаш модел ва алгоритмлари бўйича олинган натижалар асосида:
норавшан тўпламлар асосида кўп параметрли маршрут метрикасини шакллантириш имконини берувчи маршрутизаторнинг ишлаш алгоритми “Ўзбектелеком” АК Хоразм филиалига жорий қилинган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 21-февралдаги 33-8/1272-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида маршрутизатор CПУ юкламаси ошган ҳолатларда пакетларнинг ўртача йўқолиш эҳтимоли анъанавий маршрутлаш алгоритмига қараганда 9-10% гача камайишига эришилган;
норавшан тўпламлар асосида маршрутизаторнинг  функсионал модели ва метрикага асосланган маршрутлаш алгоритмларини тадқиқ қилиш имконини берувчи дастурий восита “УНИCОН.УЗ” МЧЖга жорий қилинган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 21-февралдаги 33-8/1272-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида Ўз ДСт 3292:2018 “Телекоммуникациялар тармоқлари. ИП пакетларни маршрутлаш ускунаси. Умумий техник талаблар ва назорат қилиш усуллари” давлат стандартига мувофиқ телекоммуникация тармоқларининг ишлаш самарадорлигини ошириш ҳамда сифат параметрларини яхшилаш имконияти яратилган;
маълумотлар узатиш тармоқларида пакетли коммутация режимларининг самарадорлигини маршрут ишончлилик метрикаси асосида баҳолаш имконини берувчи дастурий восита “Ист телеком” МЧЖ ҚКга жорий қилинган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 21-февралдаги 33-8/1272-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида маълумотлар узатиш тармоқларининг ишончлилик кўрсаткичига қўйиладиган талабларни таъминлаш имконини берган. Шунингдек, ишлаб чиқилган алгоритм ёрдамида тармоқда бўлиш умумий вақти ўртача 3.5 марта камайишига эришилган ва коммутация тугунларидаги маршрутизатор унумдорлигини ошириш имконияти яратилган.