Назаров Ўктам Жўраевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Омон Мухтор романларида бадиий хронотоп муаммоси»,  10.00.02–Ўзбек адабиёти(филология фанлари).

Диссертация  мавзуси  рўйхатга  олинган  рақам: № B2017.2.PhD/Fil 12.

Илмий раҳбар: Абдуҳамид Холмуродов филология фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат  университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қарши давлат университети,. PhD.30.05.2018.Fil.70.01.

Расмий оппонентлар: Жўрақулов Узоқ Ҳайдарович филология фанлари доктори; Дониёрова Шоира Хурсановна филология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Самарқанд  Давлат университети.       

Диссертация йўналиши:  назарий ва амалий аҳамиятга  молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади Омон Мухтор романлари мисолида хронотоп шаклларини белгилаш асосида романларнинг бадиий-функционал структурасини аниқлаш, ёзувчининг миллий романчиликдаги ўрнини баҳолашдан иборатдир.

 III. Тадқиқотнинг илмий  янгилиги қуйидагилардан иборат:

мустақиллик даври ўзбек миллий романчилигидаги хронотопнинг анъанавий, ёндош, синкретик шакллари аниқланган;

хронотопнинг эпик асар бадиий матни ва сюжет майдонида тутган ўрни, хронотоп шакллари романлар бадияти, ижодкорнинг тарих ва замонавий ҳаёт ҳақиқатини бадиий акс эттириш маҳоратига таъсир этиши Омон Мухтор романлари мисолида ёритилган;

йирик эпик шакл қурилмаси, сюжет ҳудуди, қаҳрамон ва персонажлар тизими, романнинг бадиий-фалсафий концепцияси ва поэтикаси хронотоп билан бевосита боғлиқлиги асосланган;

адиб романларидаги бадиий хронотопларнинг бадиий-функционал жиҳатлари, бадиий замон ва бадиий маконларнинг асар сюжет-композицион қурилмасини вужудга келтириш нуқтаи назаридан очиб берилган.

IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.  

Бадиий хронотоп масаласини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

ўзбек адабиётшунослигида бадиий хронотоп масаласи, миллий романчиликдаги хронотоп шакллари ва уларнинг ўзига хос хусусиятлари, йирик эпик шакл қурилмаси, сюжет ҳудуди, қаҳрамон ва персонажлар тизими, романнинг бадиий-фалсафий концепцияси, бадиий матн поэтикасининг хронотоп билан бевосита  боғлиқ эканлиги, ижтимоий тафаккур ривожида романларнинг ўрни масалалари ечимидан ОТ-Ф8-090 рақамли «Жадид адабиёти – жаҳон илғор адабиётининг синтези сифатида» (2007-2011) фундаментал лойиҳасида хронотопнинг эпик асар бадиий матни, сюжет майдонидаги ўрнини аниқлашда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 8 июндаги № 89-03-2244-сон маълумотномаси). Натижада романлардаги хронотоп шакллари ва улардаги ўзига хосликлар, романлар бадиияти, ижодкорнинг тарих ва замонавий ҳаёт ҳақиқатини бадиий акс эттириш маҳоратига оид қараш-мулоҳазалар билан бойиган;

Омон Мухтор романлари мисолида адабий таъсир ва бадиий  синтез масалалари ечимидан Ф-1-06 «Истиқлол даври ўзбек адабиётида Ғарбу Шарқ адабий анъаналари синтези» (2012-2016 ) фундаментал лойиҳасида хронотоп тушунчасининг ўзбек адабиётшунослигида қўлланилиши, унинг хронотоп бадииятини очиб беришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 8 июндаги № 89-03-2244-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек романларида хронотопнинг бадиий-функционал структураси аниқланиб, унинг эпик бадиий матндаги, сюжет майдонидаги ўрни, шакллари, ўзига хос хусусиятлари белгилаб кўрсатилган. Йирик эпик шакл қурилмаси, сюжет ҳудуди, қаҳрамон ва персонажлар тизими, романнинг бадиий-фалсафий концепцияси ва поэтикаси хронотоп билан бевосита боғлиқлиги асосланган;

бадиий хронотопга доир хулоса ва тавсиялардан Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг “Оилавий” телеканалида эфирга узатилган “Оила мундарижаси”,”Мактаб ва оила” ток-шоулари, шунингдек, “Оилавий тонг”, “Аёл ва замон”, “Оила шаъни” кўрсатувларида фойдаланилган (“Оилавий” телеканалининг 2017 йил 24 ноябрдаги № 39-39-1994-сонли маълумотномаси). Натижада кўрсатувларнинг илмий-оммабоплиги таъминланган, мазмуни мукаммаллашган;

миллий ва жаҳон романчилиги бўйича хулоса ва тавсиялардан Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2015-2017 йилларда эфирга узатилган “Адабиёт дарси”, “Адабий муҳит”, “Илм дунёси” каби кўрсатув ҳамда радиоэшиттиришлар сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2017 йил 4 декабрдаги 1/319-сон маълумотномаси). Натижада сценарийларнинг мазмуни ёш авлод маънавий ва ахлоқий тарбияси ва уларнинг бадиий-эстетик такомилига оид фикр-мулоҳазалар билан бойиган.