Юсупов Аббосхон Алиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Кичик бизнес субектлари фаолиятида инсон ресурсларидан самарали фойдаланиш механизмини такомиллаштириш”, 08.00.15 – “Тадбиркорлик ва кичик бизнес иқтисодиёти”
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий раҳбар: Ташходжаев Мухторхон Махсудович, иқтисод фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қўқон университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қўқон университети,
PhD.03/31.12.2020.1.130.01
Расмий оппонентлар: Махмудов Носир Махмудович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор;
Эргашов Илҳомжон Икромович, иқтисод фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон Машинасозлик институти
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.    Тадқиқотнинг мақсади кичик бизнес субектлари фаолиятида инсон ресурсларидан самарали фойдаланиш механизмини такомиллаштиришга оид илмий-амалий таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
кичик бизнес субектларида меҳнат унумдорлиги ҳамда иш вақти фондини таҳлил қилиш орқали ходимлар самарадорлигини ошириш механизми такомиллаштирилган;
иқтисодиётни трансформация қилиш жараёнида кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларида фаолият юритаётган ишчи кучи самарадорлигини ошириш асосланган;
кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларига ажратилаётган кредитлар фоизини оптималлаштиришда кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларида реал ишлаб чиқариш ҳажмининг ошиши билан узоқ муддатли кредитлар фоизининг ошиши ўртасида мос равишда 1 фоизга 0,12 фоиз каби тескари пропорсионаллик мавжудлиги аниқланган;
мотивасион усуллар орқали кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектларида инсон ресурслари самарадорлигини ошириш ҳамда инсон ресурсларидан самарали фойдаланиш механизмини такомиллаштирилган;
иқтисодиётнинг ривожланишида кичик бизнес ва тадбиркорлик субектлари ҳиссасини оширишни инобатга олган ҳолда кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларида меҳнат унумдорлиги, ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгариши, ҳамда уларда банд бўлганлар ишчи кучи каби кўрсаткичларнинг 2030 йилга қадар прогноз ссенарийлари ишлаб чиқилган.
IV.    Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кичик бизнес субектларида инсон ресурсларидан самарали фойдаланиш механизмини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
кичик бизнес субектларида меҳнат унумдорлиги ҳамда иш вақти фондини таҳлил қилиш орқали ходимлар самарадорлигини ошириш механизми такомиллаштиришга доир доир таклифи Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётга фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг 2024-йил 12-декабрдаги 9/04-26-17748-сонли маълумотномаси). Натижада, иқтисодиётимизда кичик бизнес субектларида инсон ресурсларидан фойдаланишга сарфланган харажатлар ўртача 5 фоизга камайишига ҳамда кичик бизнес субектларида фаолият юритаётган бир ходимнинг кунлик меҳнат унумдорлиги ўртача 0,02 млн.сўмга ошишига олиб келган.
иқтисодиётни трансформасия қилиш жараёнида кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларида фаолият юритаётган ишчи кучи самарадорлигини оширишга доир таклифи Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётга фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг 2024-йил 12-декабрдаги 9/04-26-17748-сонли маълумотномаси). Натижада, кичик бизнесда ишловчилар сонининг бир фоизга ошиши бир чорак кечикиш билан кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларининг реал ишлаб чиқаришини -0,05 фоизга пасайтириши структуравий вектор авторегрессия модел орқали аниқланган.
кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларига ажратилаётган кредитлар фоизини оптималлаштиришда кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларида реал ишлаб чиқариш ҳажмининг ошиши билан узоқ муддатли кредитлар фоизининг ошиши ўртасида мос равишда 1 фоизга 0,12 фоиз каби тескари пропорсионаллик мавжудлигига доир таклифи Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётга фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг 2024-йил 12-декабрдаги 9/04-26-17748-сонли маълумотномаси). Натижада, иқтисодиётда инфлясия даражасининг бир фоизга ошиши, икки чорак кечикиш билан кичик бизнес субектларининг реал ишлаб чиқаришини -0,13 фоизга пасайтириши, узоқ муддатли кредитлар фоизининг бир фоизга ошиши эса уларда ишлаб чиқаришни бир чораклик лаг билан -0,12 фоизга пасайтириши, аммо қисқа муддатли кредитлар фоизи ўзгаришининг кичик бизнес субектларида ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгаришига таъсири йўқлиги, ҳамда муомаладаги пул массасининг бир фоиз ошиши кичик бирнес субекларининг реал ишлаб чиқаришини икки чорак кечикиш билан 0,79 фоизга ошириши структуравий вектор авторегрессия модел орқали аниқланган.
Мотивасион усуллар орқали кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектларида инсон ресурслари самарадорлигини ошириш ҳамда инсон ресурсларидан самарали фойдаланиш механизмларини такомиллаштиришга доир таклифи Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётга фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг 2024-йил 12-декабрдаги 9/04-26-17748-сонли маълумотномаси). Натижада, ҳудудлардаги кичик бизнес соҳасининг келгусидаги ривожланиш истиқболларини баҳолаш имкониятларини кенгайтириб, мамлакатимизда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришда инсон ресурсларидан самарали фойдаланиш механизмлари инобатга олган истиқболли дастурларни ишлаб чиқишга олиб келади.
Иқтисодиётнинг ривожланишида кичик бизнес ва тадбиркорлик субектлари ҳиссасини оширишни инобатга олган ҳолда кичик бизнес ва тадбиркорлик субектларида меҳнат унумдорлиги, ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгариши, ҳамда уларда банд бўлганлар ишчи кучи каби кўрсаткичларнинг 2030 йилга қадар прогноз ссенарийларига доир таклифи Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётга фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг 2024-йил 12-декабрдаги 9/04-26-17748-сонли маълумотномаси). Натижада, 95 фоиз эҳтимолликда оптимал ссенарийга кўра, 2030 йилга бориб кичик тадбиркорлик субектларида меҳнат унумдорлиги 90,2 млрд. сўм/кишини ташкил этиши ёки мазкур кўрсаткич жорий даврга нисбатан 5,3 мартага ошиши, кичик тадбиркорлик субектларининг ишлаб чиқарилган маҳсулотлар (хизматлар) ҳажми  919261,38 млрд. сўмга этиши, ва бу жорий даврга нисбатан 5,2 мартага кўпайиши, ҳамда кичик тадбиркорлик субектларида банд бўлганлар сони 11182,2 минг кишини ташкил этиши прогноз қилинган.