Саидова Нозима Ахроровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ХХ-ХХИ аср инглиз болалар адабиётида фентези жанрининг мифопоетик хусусиятлари”, 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Fil3793.
Илмий раҳбар: Махмудова Наргиза Алимовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.27.01.
Расмий оппонентлар: Содиқов Зоҳиджон Ёқубжонович, филология фанлари доктори, профессор; Насриддинов Дилшод Аъзамкулович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз адабиётида болалар фентезисининг жанрий хусусиятлари ва мифопоетик унсурларини К. Люиснинг “Нарния йилномалари” ва Ж. Роулинг “Гарри Поттер” романлари мисолида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фентези жанрининг шаклланиш ва тадрижий ривожланиш босқичларида мифологик тафаккурнинг бадиий-эстетик тафаккурга ўтиш жараёни, мифларнинг фентези асарлари бадиий-эстетик сатҳида намоён бўлиш ҳолатлари билан боғлиқ назарий ва тарихий омиллар асосида болалар фентези асарларининг ўзига хос бадиий хусусиятлари ҳамда фентези асарларини баҳолашнинг методологик тамойиллари асосланган;
инглиз адабиётида болалар фентезисининг жанрий хусусиятларини ажратиш ва таснифлаш орқали уларда саргузашт романи, тарбия романи, готик роман, миф ҳамда халқ эртаклари унсурлари мавжудлиги адабий-эстетик таъсир ва ижодий индивидуаллик синтези натижаси эканлиги далилланган;
болалар фентези жанри парадигмасида муаллиф мифининг шаклланиш механизми натижасида К. Люиснинг “Нарния йилномалари” ва Ж. Роулингнинг “Гарри Поттер” асарларида фолклор ва мифологик образлар муштараклиги изоҳланган;
К. Люиснинг “Нарния йилномалари” асарида диний-мифологик архетиплар ва мотивларнинг ўзига хослиги, турлари ва асардаги бадиий вазифалари, мифологик тасаввурларнинг замонавий бадиий адабиётдаги ўрни адабий жараён контекстида очиб берилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХ-ХХИ аср инглиз адабиётида болалар фентези жанрининг мифопоетик хусусиятлари билан боғлиқ илмий натижалар асосида:
фентези жанрининг шаклланиш ва тадрижий ривожланиш босқичларида мифологик тафаккурнинг бадиий-эстетик тафаккурга ўтиш жараёни, мифларнинг фентези асарлари бадиий-эстетик сатҳида намоён бўлиш ҳолатлари билан боғлиқ назарий ва тарихий омилларга доир хулосалардан Британия Кенгаши (Бритиш Cоунcил) кўмагида амалга оширилаётган 1683580 рақамли “Инглиз тили мактаб фани сифатида: бошланғич мактаб ўқитувчиларининг илғор тажрибаларини ўрганиш” мавзусидаги халқаро лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2023-йил 11-октябрдаги 01/583-сон маълумотномаси). Натижада болалар фентези асарларининг ўзига хос бадиий хусусиятлари ҳамда фентези асарларини таҳлил қилишнинг методологик тамойилларига оид маълумотлар лойиҳа доирасида яратилган ўқув-методик мажмуаларнинг мазмун-моҳиятини бойитишга хизмат қилган;
инглиз адабиётида болалар фентезисининг жанрий хусусиятларини ажратиш ва таснифлаш орқали уларда саргузашт романи, тарбия романи, готик роман, миф ҳамда халқ эртаклари унсурлари мавжудлиги адабий-эстетик таъсир ва ижодий индивидуаллик синтези натижаси эканлиги борасидаги маълумотлардан А-1-61 рақамли “Эрасмус cредит мобилитй” номли амалий лойиҳада самарали фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2023-йил 11-октябрдаги 01/582-сон маълумотномаси). Натижада мазкур лойиҳа мазмуни такомиллаштирилиб, фентезининг бадиий хусусиятлари билан танишиш имконияти юзага келган;
болалар фентези жанри парадигмасида муаллиф мифининг шаклланиш механизмини таҳлил этиш натижасида К. Люиснинг “Нарния салтанати” ва Ж. Роулингнинг “Гарри Поттер” асарларида фолклор ва мифологик образлар муштараклиги изоҳланганига оид илмий-назарий консепсиядан Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлар академиясида 2021-2022-йилларда бажарилган “Ўзбек ҳарбий санъати тарихи” мавзусидаги фундаментал лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 18-октябрдаги 10/2065-сон маълумотномаси). Диссертация натижаларининг самарадорлиги ва улар асосида ишлаб чиқилган тавсияларнинг амалиётга татбиқ этилиши юзасидан эришилган ижобий натижалар фундаментал лойиҳа доирасида дастур, электрон ресурслар, назарий ва амалий материаллар тайёрлашда муҳим манба бўлиб хизмат қилган.