Ниязова Дилдора Фуркатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Экзерситив нутқий актларнинг дискурсда воқелантирувчи социопрагматик омиллар”, 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.02.PhD/Fil823.
Илмий раҳбар: Шамаҳмудова Азиза Фуркатовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.2019.Fil.83.01.
Расмий оппонентлар: филология фанлари доктори, профессор Насруллаева Нафиса Зафаровна; филология фанлари номзоди, доцент  Жалилова Зарнигор Обидовна
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий Университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз мулоқот матнида экзеситив нутқий актларнинг фаоллашувига таъсир этувчи лисоний ва нолисоний, хусусан, этнопсихолингвистик, социопрагматик, хусусиятларини аниқлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
экзерситив нутқий тузилмаларни мулоқот матнида воқелантирувчи тил тизимига хос лексик грамматик кўрсаткичлар билан бир қаторда социопрагматик ва лингвомаданий омилларни  инобатга олиш лозимлиги асосланган;
инглиз бадиий  асарлари таҳлили асосида экзерситив нутқий актларнинг  семантик,  лингвопсихологик ва социопрагматик хусусиятлари изоҳлаб берилган ҳамда интенсионал таҳлил асосида экзерситив нутқий актларнинг лисоний, ижтимоий ва лингвопсихологик хусусиятларига асосланиб нутқий фаолият олиб бориш кераклиги далилланган;
социолингвистик тажриба-синов тариқасида ўтказилган сўровноманинг натижаларига асосланиб, буйруқ ва илтимос нутқий ҳаракатларининг ифодаланиши мулоқот иштирокчиларининг миллий-маданий хусусиятларига кўра идиоетник мақомга эга  нолисоний омиллар билан ҳам боғлиқлиги исботланган;
нутқий актлар назариясига замонавий ёндашув ила танқидий қарашларнинг назарий асосларини инобатга олган ҳолда уларни таснифий гуруҳларга бўлиш тамойиллари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Экзерситив нутқий актларни дискурсда воқелантирувчи социопрагматик омилларни тадқиқ этиш жараёнида олинган назарий  ва амалий натижалари асосида:
нутқий актлар назариясига замонавий ёндашув ила танқидий қарашларнинг назарий асослари воситасида уларни таснифий гуруҳларга бўлиш тамойилларига оид хулосалардан инглиз тили ўқитувчиларининг малакасини ошириш мақсадида Европа иттифоқининг ЭРАСМУС + дастури 585845-ЭПП-1-2017-1-ЭС-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП CЛАСС: «Cомпутатионал Лингуистиcс ат Cентрал Асиан университиес» грант лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 йил 15 декабрдаги 1262/02-сон маълумотномаси). Натижада, ўқитувчиларни лингвистик ва мулоқот қобилиятини ошириш, прагмалингвистик компетенсия соҳасидаги билимини ошириш ҳамда таълим тизими жараёнини мустаҳкамлаш ва барқарорлаштириш мақсадида яратилган услубий қўлланмалар ишлаб чиқишда янги ёндашув сифатида хизмат қилган;
ҳаракатга ундаш нутқий тузилмаларининг дискурсда воқеланишига таъсир этувчи  социопрагматик ва лингвомаданий омилларни аниқлашга оид хулосалардан талабаларнинг экстралингвистик билим заҳирасини ошириш мақсадида Европа иттифоқининг ТЕМПУС дастури 2014-2016 йилларга мўлжалланган Темпус Прожеcт 544161-ТЕМПУС-1-2013-УК-ТЕМПУС-ЖПCР Астон Университй ДЕТЕЛ “Девелопинг тҳе Теачинг оф Эуропен ЛангуаГЭС: Модернизинг Лангуаге Теачинг тҳроугҳ тҳе девелопмент оф блендед Мастерес Программес” лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 йил 15 декабрдаги 1261/02-сон маълумотномаси). Натижада, чет тилини ўргатишда интенсиянинг тагмаъноли ифодаланиши сабаблари тил тизимига хос лексик-грамматик кўрсаткичлар билан бир қаторда, экстралингвистик омиллар билан боғлиқ ҳолда олиб борилишига хизмат қилган;
инглиз мулоқот матнининг  интенсионал таҳлили асосида экзерситив нутқий актларнинг лисоний, ижтимоий ва маданий хусусиятлари  асосланганлигига оид хулосалардан тил таълимига оид виртуал ресурслар яратишни жадаллаштириш мақсадида И-204-4-5 рақамли “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш”номли инновасион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 йил 15декабрдаги 1265/02-сон маълумотномаси). Натижада, социопрагматик омилларнинг нутқий стратегияга таъсирини аниқлаш йўллари “Назарий грамматика ва фонетика”, “Қиёсий тилшунослик”, “Лингвистик таҳлил методлари” каби фанларнинг назарий асосларини бойитишга хизмат қилган;
инглиз бадиий  асарлари таҳлили асосида экзерситив нутқий актларнинг  семантик,  лингвопсихологик ва социопрагматик хусусиятлари  изоҳланиши натижасида Самарқанд вилоят телерадиокомпанияси кўрсатув дастурларида, жумладан, Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясида 2023-йил июн ойидан сентябр ойига қадар эфирга узатилган “Сифатли таълим – тараққиёт пойдевори” кўрсатувларининг ссенарийсини тайёрлашда нутқий актлар, уларнинг таснифий гуруҳланиши, экзерситив нутқий актларнинг психолингвистик хусусиятлари таҳлилидан фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2023-йил 16-декабрдаги 01.07/403-сон маълумотномаси). Натижада, инглиз мулоқот маданиятининг устувор хусусиятлари ва уларнинг дискурсда фаоллашувига таъсир этадиган этносоциопрагматик омиллар тавсифи мазкур дастур мазмунини бойитган.