Балташев Журсинбай Муратбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қорақалпоғистон Республикасида қорамолчиликни ривожлантириш ва иқтисодий самарадорлигини ошириш йўналишлари”, 08.00.04 – Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4. PhD/Iqt1541.
Илмий раҳбар: Нурымбетов Тимур Узақбергенович, иқтисодиёт фанлари фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.01.2020.I.20.06.
Расмий оппонентлар: Салаев Санъатбек Комилович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Хожалепесов Полат Зинатдинович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухорo давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: Қорақалпоғистон Республикасида қорамолчиликни ривожлантириш ва иқтисодий самарадорлигини оширишнинг ташкилий-иқтисодий жиҳатларини такомиллаштириш юзасидан илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқиш ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
чорвачиликда иқтисодий самарадорликка эришишда натурал ва қиймат тавсифидаги кўрсаткичларни ҳисоблаш ҳамда деҳқон хўжалиги фаолиятининг хусусий самарадорлик кўрсаткичларини “маҳсулот сифат ўзгаришларини”ни инобатга олиш орқали баҳолаш усули ишлаб чиқилган;
Қўнғирот, Бўзатов, Мўйноқ ва Тахтакўпир туманларида “ақлли сутчилик қорамолчилик мажмуа”лари, шунингдек, эркак бузоқларни сотиб оладиган махсус боқишга мўлжалланган “ақлли бўрдоқичилик ферма”лари ҳамда “зотли гунажин” фермаларини ташкил этиш таклифи ишлаб чиқилган;
туманлар, вилоят ва республикада ветеринария қўмитаси таркибида фаолият юритувчи “Рақамли чорвачиликни қўллаб-қувватлаш инновацион бўлим”ини очиш ва уни молиялаштириш асослари бўйича таклиф ишлаб чиқилган;
Қорақалпоғистон Республикаси қорамолчилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмининг 2030-йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қорамолчилик тармоғини ривожлантириш ва иқтисодий самарадорлигини ошириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
чорвачиликда иқтисодий самарадорликка эришишда натурал ва қиймат тавсифидаги кўрсаткичларни ҳисоблаш ҳамда деҳқон хўжалиги фаолиятининг хусусий самарадорлик кўрсаткичларини “маҳсулот сифат ўзгаришларини”ни инобатга олиш орқали баҳолаш усули Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг иш фаолиатида фойдаланиш учун жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024-йил 31-июлдаги 33/02-13-679-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг жорий қилиниши натижасида Қорақалпоғистон Республикасида чорвачилик маҳсулотларининг аниқ натурал ва қиймат кўрсаткичларини уй хўжаликларида етиштирилган маҳсулотлари ҳам ҳисобланилган. Қораўзак ва Тахтакўпир туманларида янги қорамол зотларини келтириш ва уларни кўпайтириш орқали гўшт ва сут маҳсулотларининг 25 % га ошишига эришилган;
Қўнғирот, Бўзатов, Мўйноқ ва Тахтакўпир туманларида “ақлли сутчилик қорамолчилик мажмуа”лари, шунингдек, эркак бузоқларни сотиб оладиган махсус боқишга мўлжалланган “ақлли бўрдоқичилик ферма”лари ҳамда “зотли гунажин” фермаларини ташкил этиш таклифлари Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг иш фаолиятида фойдаланиш учун жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024-йил 31-июлдаги 33/02-13-679-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг жорий қилиниши натижасида Тахтакўпир, Мўйноқ, Бўзатов, Тўрткўл туманларида чорвачилик тармоғи хўжаликлари учун ветеринария хизматларини кўрсатиш марказлари очилган ҳамда уларда қорамол касалликлари 35 % га камайган;
туманлар, вилоят ва республикада ветеринария қўмитаси таркибида фаолият юритувчи “Рақамли чорвачиликни қўллаб-қувватлаш инновацион бўлим”ини очиш ва уни молиялаштириш асослари бўйича таклифлари Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг иш фаолиятида фойдаланиш учун жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024-йил 31-июлдаги 33/02-13-679-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг жорий қилиниши натижасида вазирлик ҳузурида инновациялар бўлими ташкил қилинган ҳамда илмий ва стартап лойиҳаларини ишлаб чиқишга кўмаклашиш ва уларни фермер хўжаликларида хусусан, чорвачилик хўжаликларида фойдаланишига эришилмоқда. Шунингдек, қишлоқ хўжалиги вазирлиги сайтида маркетинг хизматларини ташкил қилиш орқали ижтимоий тармоқларда “Мoлбoзoр” платформаси ишлаб чиқилган. Бунда чорвачилик маҳсулотларини сотиш, тарқатиш, етказиб бериш хизматлари йўлга қўйилган;
Қорақалпоғистон Республикаси қорамолчилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмининг 2030-йилга қадар прогноз кўрсаткичлари Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг иш фаолиятида фойдаланиш учун жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024-йил 31-июлдаги 33/02-13-679-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг жорий қилиниши натижасида Қорақалпоғистон Республикасида чорвачилик маҳсулотлари 2023-йилдаги 8200,8 млрд. сўмдан прогноз даврида 2030-йилга келиб, 10575,7 млрд. сўмни ташкил этиши, бу кўрсаткичнинг 2023-йилга нисбатан абсолют ўсиши 2374,9 млрд. сўмни, ёки нисбий ўсиш 28,9 фоизни ташкил этиши аниқланган.