Шаназаров Алишер Эшниязовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Электр энергетика тизимларининг ҳолатларини комплекс оптималлаштириш моделларини замонавий усуллар асосида такомиллаштириш”, 05.05.02 – “Электротехника. Электр энергия станциялари, тизимлари. Электротехник мажмуалар ва қурилмалар” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Т4463.
Илмий раҳбар: Гайибов Тулкин Шерназарович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, DSc.03/10.12.2019.Т.03.03.
Расмий оппонентлар: Мирзабаев Акрам Махкамович, техника фанлари доктори, профессор; Хамидов Шухрат Вахидович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини режалаштириш ва оператив бошқаришда барча ростланувчан параметрлар бўйича комплекс оптималлаштириш моделларини замонавий усуллар асосида такомиллаштириш ва самарали алгоритмларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини декомпозициялаш орқали комплекс оптималлаштириш масаласининг математик модели ва уни ечиш усули таъсир этувчи ва чекловчи факторларнинг ҳолат параметрлари асосида  такомиллаштирилган;
электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини режалаштиришда барча ростланувчан параметрларни бевосита комплекс оптималлаштиришнинг математик модели оддий ва функсионал чегаравий шартлар ҳамда исрофларни ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган;
электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини бевосита комплекс оптималлаштириш масаласини тармоқдаги исрофлар ва чегаравий шартларни ҳисобга олган ҳолда ростланувчан параметрларни ҳисоблаш аниқлигини ошириш орқали қўшимча иқтисодий самарадорликни таъминлаш имконини берувчи усули ва алгоритми ишлаб чиқилган;
электр энергетика тизимларининг оператив ҳолатларини бошқаришда ростланувчан параметрларнинг оптимал қийматларини таъсир этувчи ва чекловчи факторларни ҳисобга олиб ҳисоблашнинг сунъий нейрон тармоқларидан фойдаланишга асосланган усули яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини режалаштириш ва оператив ҳолатларини бошқаришда ростланувчан параметрларни комплекс оптималлаштириш масаласининг математик моделлари ва уни ечиш усулларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини декомпозициялаш орқали комплекс оптималлаштириш масаласининг математик модели ва уни ечиш усули “Ўзбекистон миллий электр тармоқлари” АЖнинг Марказий қисм магистрал электр тармоқлари ҳолатларини оптимал бошқаришда электр узатиш линиялардаги қувват оқимлари, тугунларнинг кучланишлари, трансформаторларнинг трансформациялаш коеффисиентлари ва манбаларнинг реактив қивватлари бўйича чекловларни ҳисобга олиш учун жорий қилинган (“Ўзбекистон МЕТ” АЖнинг 2024-йил 1-апрелдаги 01-02-39/1579-сонли маълумотномаси). Натижада, электр тармоғининг ҳар қандай иш ҳолатларида узатилувчи электр энергиясининг кучланиш бўйича сифатини таъмилаш ва тармоқ жиҳозларини ўта юкланишлардан ҳимоялаш имконияти яратилган;
электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини режалаштиришда барча ростланувчан параметрларни бевосита комплекс оптималлаштиришнинг математик модели “Ўзбекистон миллий электр тармоқлари” АЖнинг Марказий қисмида исрофларни минималлаштириш учун жорий қилинган (“Ўзбекистон МЕТ” АЖнинг 2024-йил 1-апрелдаги 01-02-39/1579-сонли маълумотномаси). Натижада, юқори аниқликдаги оптимал кучланиш ва реактив қувватни таъминланиши ҳисобига тармоқнинг максимал юкламали иш ҳолатда умумий актив қувват исрофини 823 кВт (2,5%) га камайтириш имконини берган;
электр энергетика тизимларининг қисқа муддатли ҳолатларини бевосита комплекс оптималлаштириш масаласини тармоқдаги исрофлар ва чегаравий шартларни ҳисобга олган ҳолда ростланувчан параметрларни ҳисоблаш аниқлигини ошириш орқали қўшимча иқтисодий самарадорликни таъминлаш имконини берувчи усул “Ўзбекистон миллий электр тармоқлари” АЖ Марказий қисмининг ҳолатларини оптималлаштиришга жорий қилинган (“Ўзбекистон МЕТ” АЖнинг 2024-йил 1-апрелдаги 01-02-39/1579-сонли маълумотномаси). Натижада, йиллик электр энергия исрофининг камайиши ҳисобига эришилувчи иқтисодий самарадорлик 170 063 000 (бир юз етмиш миллион олтмиш уч минг) сўмни ташкил этган.