Suyunov Shuxrat Abdusalievichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Atmosferaning erga yaqin 500 metrlik qatlamining geodezik o‘lchash ishlariga ta’siri va uni hisobga olishning yangi usuli” (O‘zbekiston Respublikasi sharoitida)», 11.00.06–Geodeziya. Kartografiya (texnika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.1.PhD/T575.

Ilmiy rahbar: Toshpulatov Sarvar Anvarovich, texnika fanlari nomzodi, dotsent.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti, DSc.27.06.2017.T.10.02 asosida bir martalik IK.

Rasmiy opponentlar: Bakiev Masharif Ruzmetovich, texnika fanlari doktori, professor, Qoraqolpog‘iston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan fan arbobi; Raxmatullaev Arzimurod,geografiya fanlari doktori, dotsent.

Yetakchi tashkilot: Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: atmosferaning erga yaqin qatlamida burchak va chiziqli geodezik o‘lchashlarni amalga oshirishda tashqi muhit ta’sirini meteorologik materiallar asosida samarali hisobga olishning yangi usulini ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

atmosferaning 500 metrli qatlamida havo harorati va bosimining vertikal taqsimlanishi meteorologik ma’lumotlar asosida o‘rnatilgan va ularni istalgan balandliklarda aniqlash usuli ishlab chiqilgan;

atmosferaning 500 metrli qatlamining havo harorati, bosimi va yorug‘lik nurining sinish ko‘rsatgichlarini aniqlash usuli meteorologik parametrlarning o‘zgaruvchanligini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan;

yorug‘lik nuri refraksiyasi uchun joy rel`efi va atmosferaning 500 metrli qatlami ta’sirini kamaytirish uchun dala tajriba ma’lumotlari asosida tuzatmalarni hisoblash formulasi ishlab chiqilgan;

meteorologik elementlar yordamida geodezik o‘lchash natijalarini aniqligini yaxshilaydigan, tuzatmalarni hisoblash usuli 2-sinf nivelirlash natijalariga taqqoslash orqali takomillashtirilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Atmosferaning erga yaqin 500 metrlik qatlamining geodezik o‘lchash ishlariga ta’siri va uni  hisobga olishning yangi usulini takomillashtirish bo‘yicha olingan natijalar asosida:

yorug‘lik nuri refraksiyasi uchun joy rel`efi va atmosferaning 500 metrli qatlami ta’sirini kamaytirish uchun tuzatmalarni hisoblash formulasi O‘zbekiston Respublikasi “Davergeodezkadastr” davlat qo‘mitasi tasarrufidagi Samarqand  aerogeodeziya  korxonasida joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi “Davergeodezkadastr” davlat qo‘mitasining 2018 yil 9 oktyabridagi 02-09-7791-son ma’lumotnomasi). Natijada o‘lchashlar aniqligi 40%ga oshishi, mexnat unumdorligining yaxshilanishi imkoniyati yaratilgan;

O‘zbekiston sharoitida atmosferaning 500 metrli qatlamining istalgan balandligida havo harorati va bosimini aniqlashning nomogramma usuli O‘zbekiston Respublikasi “Davergeodezkadastr” davlat qo‘mitasi tasarrufidagi Samarqand  aerogeodeziya  korxonasiga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi “Davergeodezkadastr” davlat qo‘mitasining 2018 yil 9 oktyabridagi 02-09-7791-son ma’lumotnomasi).  Natijada tuzilgan nomogramma yordamida atmosfera qatlamining istalgan balandligida havo harorati va bosimini tez va aniq aniqlash imkoniyati yaratilgan;

atmosferaning 500 metrli qatlamida havo harorati va bosimining vertikal taqsimlanish qonuniyatlari O‘zbekiston Respublikasi davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasi tasarrufidagi “Qurilishda muhandislik qidiruvlari geoaxborot va shaharsozlik kadastri loyixa ilmiy tekshirish davlat instituti”ning Samarqand  filiali,  topografik-geodezik bo‘limida  ishlab chiqarishga joriy  etilgan  (O‘zbekiston Respublikasi “Davergeodezkadastr” davlat qo‘mitasining 2018 yil 9 oktyabridagi 02-09-7791-son ma’lumotnomasi). Natijada joriy qilingan qonuniyatlar asosida refraksiya xatoligini hisobga olib o‘lchash aniqligining 3,5–4 barobargacha oshirish imkoniyati yaratilgan.