Максудова Дилноза Юнусовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қандли диабет ва деменция: клиник-неврологик параллеллари, эрта ташхислаш ва даволаш», 14.00.13–Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Tib275.
Илмий раҳбар: Рахимбаева Гульнора Саттаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент врачлар малакасини ошириш институти, DSc.27.06.2017.Tib.31.01.
Расмий оппонентлар: Маджидова Ёқутхон Набиевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Халимова Замира Юсуповна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иккинчи тип қандли диабетда когнитив бузилишларни эрта ташхис қилиш, даволаш ва клиник неврологик параллелларни аниқлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор иккинчи тип қандли диабет олий нерв фаолияти ўзгариши билан узвий боғлиқлиги исботланган;
диабетик деменцияда бош мия МРТ манзарасида оқ модда ва пўстлоқости ядролар зарарланиши, зарарланиш аралаш тусга эга эканлиги, зарарланиш соҳаси кўп ҳолатларда пешона-чакка ва гиппокамп соҳаларида жойлашганлиги аниқланган;
иккинчи тип қандли диабетнинг когнитив бузулишлар ривожланишининг хавф омиллари аниқланган ҳамда беморлар ҳаёт сифати кўрсаткичини яхшилаш мақсадида диабетик деменциянинг бирламчи ва иккиламчи профилактикага ёндашув такомиллаштирилган;
қандли диабетда когнитив бузулишлари бор беморларга базис давога қўшимча равишда нейропротекторлар ва холинэстераза ингибиторларининг даво сифатида бериш нейродинамика жараёнлари ва бошқарувчи функияларга нисбатан ижобий таъсири исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иккинчи тип қандли диабетда когнитив бузилишларни эрта аниқлашга қаратилган янги ёндашувлар ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«2 тип қандли диабетда когнитив бузилишларнинг эрта коррекцияси” мавзусидаги услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 16 майдаги 8н-р/129-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома 2 тип қандли диабетда ва бошқа патологияларда беморларнинг когнитив функцияларини баҳолашга қаратилган чора-тадбирларни, даволаш диагностик тактикани яхшилашга, когнитив дисфункцияларни учраш частотасини камайтиришга ва оғир деменция ривожланиш хавфини камайтиришга имкон яратган;
иккинчи тип қандли диабетда когнитив бузилишлари бўлган беморларда даволаш ва ташхислаш сифатини яхшилашга қаратилган тадқиқотнинг олинган илмий натижалари соғлиқни сақлашнинг амалий фаолиятига, жумладан Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази ва Республика шошилинч тиббиёт марказининг неврологик бўлими амалиётига татбиқ қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 24 майдаги 8н-р/122-сон маълумотномаси). Олинган натижалар психометрик шкалалар кўрсаткичларини оширишга (1,5 баллга), иккинчи тип қандли диабет билан оғриган катта ёшдаги беморлар ҳаёт сифатини яхшилашга имкон яратган.
