Алиева Анна Валерьевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистонда углевод алмашинуви бузилишларининг тарқалганлигини ва уларни ривожланиш хавфини ўрганиш», 14.00.03–Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Tib190.
Илмий рахбар: Исмаилов Сайдиганиходжа Ибрагимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Академик Я.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.27.06. 2017.Tib.30.02.
Расмий оппонентлар: Шагазатова Барно Хабибуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Каюмов Улугбек Каримович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: ФДБТ Эндокринология илмий маркази (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: наҳорги гликемия бузилиши, глюкозага турғунликнинг бузилиши ва қандли диабетнинг иккинчи турининг ҳаққоний тарқалганлигини ва уларнинг ривожланишида аҳамияти юқори бўлган хавф омилларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
эпидемиологик тадқиқотлар турли ҳудудлар аҳолиси ўртасида наҳорги глюкоза ҳамда глюкозага турғунлик ҳолатининг бузилиши, қандли диабетнинг иккинчи турини тарқалиши, кейинчалик беморлар орасида турли ангиопатик ўзгаришларнинг ривожланиш даражаси исботланган;
ўзбек миллатига мансуб аҳоли орасида қандли диабет ва глюкозага турғунлик бузилишининг ривожланишга олиб келадиган антропометрик кўрсаткичларни, яъни тана вазн индекси, бел айланаси, сон айланаси, бел ва сон айланаси кўрсаткичларининг ўзгаришлари касаллик хавф омилларининг ривожланишга олиб келиши исботланган;
ўзбек миллатига мансуб антропометрик кўрсаткичларнинг, яъни тана вазн индекси, бел айланаси, сон айланаси, бел ва сон айланаси кўрсаткичларининг референс қийматининг кўрсаткичлари эркак ва аёллар учун меъёрий даражаси исботланган;
ўзбек популяциясига оид углевод алмашинувининг бузилиши хавф омилларининг олдини олишга қаратилган тизим яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда углевод алмашинуви бузилишларининг тарқалганлигини ва уларни ривожланиш ҳавфини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«Ўзбек миллатига мансуб шахсларда глюкозага турғунлик бузилиши ва қандли диабетнинг иккинчи турини ривожланиш хавфини баҳолаш» услубий қўлланмаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 17 майдаги 8н-д/111-сон маълумотномаси). Мазкур услубий қўлланма ўзбек миллатига мансуб шахсларда қандли диабет касаллигининг иккинчи турини ташхислаш, касалликнинг тарқалиш эпидемиологияси ва уларга тиббий ёрдам кўрсатиш тизимини ташкиллаштириш имконини берган;
Ўзбекистонда углевод алмашинуви бузилишларининг тарқалганлигини ва уларни ривожланиш хавфини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази, Тошкент ва Қашқадарё вилоятлари эндокрин диспансери клиник амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 30 июндаги 8н-з/148–сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларининг клиник амалиётга жорий қилиниши аҳолининг турли қатламлари орасида қандли диабетнинг иккинчи турида тиббий ёрдам кўрсатишнинг миллий стандарти асосида асоратларнинг олдини олиш, беморларнинг умр кўриш даврийлигини узайтириш, ногиронликнинг олдини олиш ва даволаш профилактик ёрдам сифатини ошириш имконини яратган.
