Худойбердиев Азизжон Норжигит ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Блоcкчаин технологияси учун хешлаш алгоритмларини ишлаб чиқиш”,      05.01.03 – “Информатиканинг назарий асослари” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Т4168
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Мухамедиева Дилноз Тулкуновна, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Рақамли технологиялар ва сунъий интеллектни ривожлантириш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизасиялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети, DSc.03/26.05.2022.Т.10.05.
Расмий оппонентлар: Бабомурадов Озод Жўраевич, техника фанлари доктори, профессор; Назаров Файзулло Махмадиярович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот номи: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади маълумотлар яхлитлиги ва транзакция хавфсизлигини таъминлаш учун блоcкчаин тизимларида қўлланилиши мумкин бўлган самарали ва хавфсиз хеш алгоритмларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
СЧаш хеш функсиясига асосланган янги хешлаш алгоритми ишлаб чиқилган;
блоcкчаин технологиясида муваффақиятли қўлланилиши мумкин бўлган
Иммун хеш функсиясига асосланган янги хешлаш алгоритми ишлаб чиқилган;
яратилган СЧаш хеш функсиясини турли блоcкчаин платформалари ва
стандартлари асосида интеграциялаш алгоритми ишлаб чиқилган;
яратилган Иммун хеш функсиясини турли блоcкчаин платформалари ва
стандартлари асосида интеграциялаш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Тадқиқотда ишлаб чиқилган СЧаш ва Иммун хешлаш алгоритмлари ҳамда яратилган дастур асосида:
блоcкчаин технологиясида муваффақиятли қўллаш имконини берувчи СЧаш ва Иммун хеш функсияларига асосланган янги хешлаш алгоритмлари асосида яратилган дастур Тошкент шаҳри “Киберхавфсизлик” маркази ДУКда амалий фаолиятига жорий этилган (“Киберхавфсизлик” маркази ДУКнинг 2024-йил 18-январдаги далолатномаси). Натижада ишлаб чиқилган СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмлари, мавжуд ША-256 алгоритмига қараганда ўртача вақти 0.002 мс тезроқ матнларни хешлаш имкониятини берган;
ишлаб чиқилган СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмларини муҳим ва катта ҳажмдаги маʼлумотларни хешлаш ИТ Парк Жиззах филиалида тажрибавий синовдан ўтказилган ва жорий этилган (Жиззах вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 14-февралдаги 05-198-сонли маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмларига асосланган дастурий восита ёрдамида 100 мингдан ортиқ матннинг хеш қийматлари яратилиб, мавжуд ША-256 алгоритми билан солиштирилганда, СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмлари ўртача 12-14% тезроқ матнларни хешлаш имкониятини берган;
таклиф этилган СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмлари муҳим ва катта ҳажмдаги маʼлумотларни хешлаш Жиззах вилояти ҳокимлиги ҳузуридаги “Ахборот-коммуникация технологияларини ривожлантириш маркази” ДУКда жорий қилинган (Жиззах вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 14-февралдаги 05-198-сонли маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмларига асосланган дастурий восита ёрдамида 110 мингдан ортиқ матннинг хеш қийматлари яратилиб, мавжуд ША-256 алгоритми билан солиштириб кўрилганда, СЧаш ва Иммун янги хешлаш алгоритмлари муҳим ва катта ҳажмдаги маʼлумотларни хешлашга сарфланадиган вақтни ўртача 12% тезроқ хешлаш имкониятини берган.