Атажанова Динара Салимжановнанинг

фалсафа доктори (PhD)диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Аёллар ва оилавий вазифаларни бажариш билан машғул шахслар меҳнатини ҳуқуқий тартибга солишнинг хусусиятлари», 12.00.05–Меҳнат ҳуқуқи. Ижтимоий таъминот ҳуқуқи (юридик фанлар).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:В2018.3.PhD/Yu197.

Илмий раҳбар: Усманова Муборак Акмалджановна, юридик фанлар доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.27.06.2017.Yu.22.01.

Расмий оппонентлар:Рахманкулова Нилуфар Ходжи-Акбаровна, юридик фанлар доктори; Расулов Зокир Сайфиевич, юридик фанлар номзоди.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги қошидаги Юристлар малакасини ошириш маркази.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: аёллар ва оилавий вазифаларни бажариш билан машғул шахслар меҳнатини ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

аёллар ва оилавий вазифаларни бажариш билан машғул шахсларни мажбурий меҳнатга жалб қилиш уларни камситиш сифатида баҳоланилиши асосланган;

аёллар меҳнати тўлиқ ёки қисман қўлланилиши тақиқланадиган меҳнат шароити ноқулай бўлган ишлар рўйхатидан 14 ўриндиқдан ортиқ бўлган автобусларни, юк кўтариш ҳажми 2.5 т.дан ортиқ бўлган автомобилларни бошқаришни чиқариб ташлаш таклифи асослантирилган;

Халқаро меҳнат ташкилотининг аёллар ва оилавий вазифалар билан машғул шахслар меҳнатини тартибга солишга қаратилган «Касаначилик тўғрисида»ги 175-сонли, «Оилавий мажбуриятлари бор ходимлар тўғрисида»ги 156-сонли, «Оналикни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги 1952 йилги конвенцияни қайта кўриб чиқиш тўғрисида»ги 183-сонли конвенцияларини миллий қонунчиликка имплементация ва ратификация қилиш лозимлиги асосланган;

аёлларга психолог ва юрист мутахассислардан иборат «Аёллар масалалари бўйича ёрдам» онлайн хизматини жорий этиш зарурлиги асосланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Аёллар ва оилавий вазифаларни бажариш билан машғул шахслар меҳнатини ҳуқуқий тартибга солишнинг хусусиятлари тадқиқот иши бўйича олинган илмий натижалар асосида:

мажбурий меҳнатнинг тақиқланишига оид алоҳида янги қонун ости ҳужжатини қабул қилиш тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 10 майдаги «Ўзбекистон Республикасида мажбурий меҳнатга барҳам беришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 349-сон қарори 1-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Ҳуқуқий экспертиза, халқаро шартномалар ва ташқи алоқаларни ривожлантириш бошқармасининг 2018 йил 3 июлдаги 1-12/373-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилинганлиги натижасида лавозим контингентининг аксарият қисмини аёллар ташкил этувчи ўқитувчи ва шифокорларнинг оммавий тадбирлар олдидан турли ободонлаштириш, тозалаш ишларига жалб этилишига чек қўйилган;

Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 225-моддаси 3-қисмида назарда тутилган аёллар меҳнатини қўлланиш тақиқланадиган меҳнат шароити ноқулай ишларнинг рўйхати ҳамда улар кўтаришлари ва ташишлари мумкин бўлган юк нормаларининг чегарасини қайта кўриб чиқиш ва унга ўзгартишлар киритиш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 31 майдаги «2018–2020 йилларда Халқаро меҳнат ташкилотининг Ўзбекистон Республикаси томонидан ратификация қилинган конвенцияларини амалга оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 407-сон  қарорининг 3-илова 1-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Ҳуқуқий экспертиза, халқаро шартномалар ва ташқи алоқаларни ривожлантириш бошқармасининг 2018 йил 3 июлдаги 1-12/373-сон; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Республика «Оила» илмий-амалий тадқиқот марказининг 2018 йил 25 сентябрдаги 623-сон маълумотномалари). Бу таклифнинг қабул қилиниши натижасида меҳнат муҳофазаси шароитлари яратилгани ҳолда аёлларнинг меҳнат қилиш турларини танлаш эркинлиги ошган;

Ўзбекистон Республикаси томонидан Халқаро меҳнат ташкилотининг аёллар ва оилавий вазифалар билан машғул шахслар меҳнатини тартибга солишга қаратилган «Касаначилик тўғрисида»ги 175-сонли, «Оилавий мажбуриятлари бор ходимлар тўғрисида»ги 156-сонли, «Оналикни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги 1952 йилги конвенцияни қайта кўриб чиқиш тўғрисида»ги 183-сонли конвенцияларини миллий қонунчиликка имплементация қилиш имкониятларинини ўрганиш, яқин келажакда  ратификация қилиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 31 майдаги «2018–2020 йилларда Халқаро меҳнат ташкилотининг Ўзбекистон Республикаси томонидан ратификация қилинган конвенцияларини амалга оширишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 407-сон  қарорининг 3-илова 3-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Ҳуқуқий экспертиза, халқаро шартномалар ва ташқи алоқаларни ривожлантириш бошқармасининг 2018 йил 3 июлдаги 1-12/373-сон; Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Республика «Оила» илмий-амалий тадқиқот марказининг 2018 йил 25 сентябрдаги 623-сон маълумотномалари). Мазкур таклифнинг қабул қилиниши миллий меҳнат стандартларининг халқаро-ҳуқуқий ҳужжатлар билан мувофиқлаштиришга эришилган;

психолог ва юрист мутахассислардан иборат «Аёллар масалалари бўйича ёрдам» онлайн хизматини жорий этиш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 10 майдаги «Қизлар ва фертил ёшидаги аёлларга кўрсатиладиган акушер-гинекологик ва тиббий ёрдам хизматлари самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 352-сон қарорининг 5-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Ҳуқуқий экспертиза, халқаро шартномалар ва ташқи алоқаларни ривожлантириш бошқармасининг 2018 йил 3 июлдаги 1-12/373-сон маълумотномаси). Мазкур онлайн хизматнинг ишга тушиши аёллар ҳуқуқий саводхонлиги ошишида самара берган.