Muminova Shaxnozaxon Akbarxanovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmogʻi nomi): “Bor va azot atomlarining ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarda adsorbsiya jarayonini modellashtirish”, 01.04.04 – Fizik elektronika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.3.PhD/FM1154.
Ilmiy rahbar: Yadgarov Ishmumin Djabbarovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Ion-plazma va lazer texnologiyalari instituti, DSc.02/30.12.2019.FM/T.65.01.
Rasmiy opponentlar: Qutliev Uchqun Otoboevich, Fizika-matematika fanlari doktori, professor. Xudoykulov Ilyos Xolmuradovich, fizika-matematika fanlari falsafa doktori PhD, katta ilmiy xodim.
Yetakchi tashkilot: Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Dissertatsiya ishining maqsadi: Molekuluar Dinamika usuli uordamidan foudalanib, ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarda bor va azot atomlarining adsorbsiua, inkarsuluatsiua va uglerod atomlarining o‘nini bor va azot atomlari egallashi (doring) jarauonlarini o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarda azot atomlarining adsorbsiua jarauoni atomlarning kinetik energiuasi va haroratga bog‘liqligi aniqlandi;
azot atomlarining ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarda adsorbsiualanish konsentratsiuasining oshishi natijasida tizimdagi manfiu qismiu zaruadning ortib borishi aniqlandi;
ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarga bor atomlarining kichik (3-6 eV) energiualar bilan tashlanganda nanotrubkaning faqat birinchi qavatiga adsorbsiua jarauoni aniqlandi;
ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarga bor atomlarini qo‘shish natijasida tizimdagi musbat qismiu zaruadning ortishi kuzatildi va nanotrubkaning faqat birinchi qavatiga adsorbsiualangan bor atomlari nanotrubkaning ikkinchi qavatiga ta’sir etmaganligi aniqlandi.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Dissrtatsiua ishi doirasidagi olingan natijalar, bor va azot atomlarining ikki qavatli uglerodli nanotrubkalar sirtida adsorbsiualanishining zaruad taqsimotiga hamda nanotrubkada inkarsuluatsiua jarauonining energiuaga bog‘liqligini modellashtirish Uzb-Ind-2021-96-sonli “Nochiziqli foton kristallarda femtosekund davomiulikdagi lazer imrulslarining rarametrik ta’siri natijasida – ko‘r rangli o‘ta qisqa lazer imrulslarining manbaini olish usullarini uaratish” mavzusidagi amaliu tadqiqotda foudalanilgan. (Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universitetining 2024uil 2-oktabrdagi № 01/9-14-1539 sonli ma’lumotnomasi) Ilmiu natijalardan foudalanish fotonik kristallarning nochiziqliligi bilan bog'liq natijalarni tahlil qilish va femtosekundli lazer imrulslarida rarametrik o‘zaro ta'sirlarni effektiv tavsiflash imkonini uaratgan.
Bor va azot atomlarining ikki qavatli uglerodli nanotrubkalarda diffuziuasini modellashtirish natijalari va usullari Uzb-Ind-2021-78-sonli “Metall oksidlari bilan legirlangan silikatlarning termoelektrik xossalari va o‘z-o‘zidan tashkil bo‘lish jarauonlari” mavzusidagi amaliu tadqiqotlarda foudalanilgan. (Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliu universitetining 2024uil 4-oktabrdagi № 01/11-8318 sonli ma’lumotnomasi) Ilmiu natijalardan foudalanish silikat nanokrustallarda 700-1100 K oraligida uuz beradigan struktura o‘tishlarining legirlangan silikat shisha elektr o‘tkazuvchanligi va termoEYuK koeffisientiga ta’sirini tushuntirish hamda bu nanokristallarning raudo bo‘lishining fizikaviu mexanizmlarini aniqlash imkonini bergan.