Тухтаев Улуғбек Уктамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Самарқанд ва Навоий вилоятларининг бир қатор ҳудудларидаги сув ҳавзаларининг радиацион мониторинги», 01.04.01 – Экспериментал физиканинг асбоблари ва усуллари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Т4565
Илмий раҳбар: Сафаров Акмал Асқарович, физика-манематика бўйича PhD, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шаров Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ядро физикаси институти, DSc.02/30.12.2019.FM/Т.33.01.
Расмий оппонетлар: Курбанов Бахтиёр Ибрагимович, техника фанлари доктори, профессор;
 Қутбединов Ахмат, физика-математика фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: М.Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети
 Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Самарқанд ва Навоий вилоятларининг бир қатор ҳудудларида табиий ва ичимлик сувларида табиий ва техноген радионуклидларнинг тарқалиши мониторингини олиб боришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
УМФ-2000 радиометри асосида радий изотопининг α-нурланувчи радионуклидларини (224Ра ва 226Ра) идентификация қилиш учун мавжуд услубларга қараганда изотопларнинг активлигини аниқроқ ва тезроқ аниқлаш имконини берадиган услуб ишлаб чиқилган;
уран изотопларининг (234У, 235У, 238У) активликларини алфа-спектрометр (Cанберра алпҳа аналйст) ёрдамида аниқлашда электролитик чўкиш пайтида ўрганилаётган изотопларнинг кимёвий унумини оширишга имкон берувчи радиокимёвий ажратиш услуби такомиллаштирилган;
илк бор Собирсой сув омборининг минераллашган сув намуналари таркибидаги йиғинди алфа- ва бета- активлиги ҳамда уран (234У, 235У, 238У) изотопларининг алфа активлиги бўйича 0,19 дан 0,87 Бк/л-гача оралиқдаги тажрибавий натижалар олинган;
биринчи марта Самарқанд, Навоий ва Зафаробод шаҳарларидаги сув намуналарида 90Ср нинг солиштирма активлигининг ўртача қиймати 0,21·10-2 Бқ/л ўлчанган ва бу кейинги мониторинг учун фон қиймати сифатида қабул қилинган.
 IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Самарқанд ва Навоий вилоятларининг бир қатор ҳудудлардаги сув ҳавзаларининг радиацион мониторинги бўйича олинган илмий натижаларга асосан:
УМФ-2000 радиометри асосида радий изотопларининг (224Ра ва 226Ра) α-нурланувчи радионуклидларини идентификация қилиш учун ишлаб чиқилган услуб “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ МИТЛда синовдан ўтказилган (“Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ МИТЛ 04.09.2024 йилдаги 759-сонли хати). Услубдан фойдаланиш изотопларнинг активлигини илгари мавжуд усулларга нисбатан юқори аниқлик ҳамда тезлик билан ҳисоблаш имконини берган;
уран изотопларининг (234У, 235У, 238У) таркибини активлигига қараб аниқлаш учун уни радиокимёвий ажратиш бўича такомиллаштирилган услуб “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ МИТЛда синовдан ўтказилган (“Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ МИТЛ 04.09.2024-йилдаги 759-сонли хати). Услубни қўллаш натижасида конларда, қудуқларда ва чуқур бурғиланган қудуқларда жойлашган табиий сувлардаги радионуклидларнинг концентрациясини ва уларнинг активлигини юқори аниқлик ва тезлик билан аниқлаш имконини берган;
радий ва уран изотопларининг активлиги ҳамда йиғинди алфа ва бета активликлар бўйича олинган тажрибавий натижалар “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ МИТЛда фойдаланилган (“Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ МИТЛ 04.09.2024-йилдаги 759-сонли хати). Олинган натижалар Самарқанд ва Навоий вилоятларидаги сув иншоотларининг кейинги мониторинги учун дастлабки қиймат сифатида фойдаланиш имконини берган.