Абдуллаева Назокат Бахтияровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Хоразмдаги корейс диаспораси тарихи: ижтимоий, сиёсий ва маданий жараёнлар контекстида», 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:. B.2023.4.PhD/Tar1634
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Маткаримова Садокат Максудовна, тарих фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, илмий кенгаш рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/06.04.2024.Тар.20.05
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси, унвони:
Джумашев Асқар Мамбетович, тарих фанлари доктори, профессор
Бекимметов Умид Тожимуратович, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
Етакши ташкилот: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Хоразмдаги корейс диаспораси тарихини ижтимоий, сиёсий ва маданий жараёнлар контекстида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Ўрта Осиё ҳудудига Узоқ Шарқдан 1937-йилда депортация қилинган корейсларнинг бир қисми айнан Хоразм воҳасига кўчирилишининг сабаблари очиб берилди;
Хоразм воҳасидаги корейсларнинг вилоят ижтимоий - иқтисодий тараққиётига жуда катта ҳисса қўшганликлари асослаб берилди;
ХХ асрнинг 80-йиллари охирларида Ўзбекистонда, шу жумладан Хоразм вилоятида яшаётган корейсларининг турмуш тарзида кучли трансформацион жараёнлар юз берганлиги таҳлил қилинди;
Дала тадқиқотлари натижалари асосида вилоят корейслари сўнгги йилларда кўпроқ ўз ватанлари бўлмиш Корея Республикасига эмас, асосан Россияга ёки Европа давлатларига кўчиб кетиши ёки ўқиш ва ишлаш учун кетиш ҳолатлари кучайганлиги аниқланди.
Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти: Тадқиқот натижаларининг илмий аҳамияти шундаки, Хоразмдаги корейс диаспорасининг шаклланиши ҳамда воҳа ҳаётида уларнинг тутган ўрни билан боғлиқ маълумотлар, ёндашув ва хулосалар шу мавзуда тадқиқот ишларини олиб борувчилар учун назарий асос бўлиб хизмат қилади ва олий ўқув юрти талабалари учун тарих, этнография, маданиятшунослик фанларидан дарслик ҳамда ўқув қўлланмаларини янги маълумотлар билан бойитишда фойдаланиш мумкинлиги билан изоҳланади
Тадқиқот натижаларининг амалий аҳамияти диссертацияда талқин қилинган маълумотлардан давлатлар ўртасидаги ҳамкорлик алоқаларни ҳамда миллатлараро муносабатларни мустаҳкамлашда, миллий-маданий марказлар фаолияти ва тарихини ўрганишда, Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси маданий-маърифий ҳамда илмий-оммабоп дастурларни тайёрлашда ҳамда Ўзбекистондаги миллий-маданий марказлар ва уларнинг фаолияти билан боғлиқ сайтларни бойитишда хизмат қилади.
Тадқиқотнинг амалий натижалари қуйидагилардан иборат: тадқиқот натижалари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Байналмилал маданият марказлари музейлари, шу жумладан, Хоразм вилояти Корейс Миллий Маркази қошидаги Хоразм корейслари Миллий музейи фаолиятини янада такомиллаштириш, хусусан, музей фондларини янги маълумотлар ва экспонатлар билан мазмунан бойитишга хизмат қилган;
олий таълим ва илмий тадқиқот муассасаларининг Республика ҳудудида жойлашган Миллий маданий марказлар, хусусан Корейс миллий-маданий маркази билан ҳамкорликни йўлга қўйиш ва ривожлантиришга оид таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган;
тадқиқот натижалари асосида кўчириб келтирилган корейслар томонидан Хоразмда барпо этилган маҳаллаларда этнотуризимни ташкил этишга асосий эътибор қаратиш ва бу орқали янги туристик йўналишлар харитасини ишлаб чиқиш, ҳамда мамлакатимизда туризм салоҳиятини янада ривожлантириш учун янги имкониятлар барпо этишга оид таклифлар киритилган.
IV. Тадқиқот натижаларнинг жорий қилиниши: “Хоразмдаги корейс диаспорасининг тарихи: ижтимоий, сиёсий ва маданий жараёнлар контекстида” мавзусидаги диссертацияда ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари Қўмитасининг миллатлараро муносабатлар соҳасидаги, яъни ўзбек ва корейс халқлари ўртасидаги турли маданий-маърифий тадбирларни, илмий-амалий конференциялар ва семинарларни ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари Қўмитасининг 2024-йил 1-июлдаги №01-28-рақамли маълумотномаси). Ушбу илмий натижаларнинг жорий этилиши кўп миллатли Ўзбекистонда турли миллат ва элатлар тарихи ва маданиятини кенг тарғиб этишга асос бўла олади.
Хоразм вилоятида яшовчи корейслар диаспорасининг Ўзбекистон Республикаси ижтимоий-иқтисодий ва маданий соҳалар тараққиётида тутган ўрни борасидаги диссертация натижалари ва материалларидан Халқаро “Олтин мерос” хайрия жамоат фонди томонидан амалга оширилаётган бир қатор лойиҳаларда, мамлакат фуқароси бўлган турли миллат вакилларининг Республика ижтимоий-иқтисодий ва маданий ҳаётида тутган ўрнини кўрсатиш борасидаги маънавий-маърифий тарғибот тадбирларида, ижтимоий тармоқларда ҳамда оммавий ахборот воситалари билан ҳамкорликда қилинаётган ишларда, шунингдек Ўзбекистон Республикасининг халқаро имиджини юксалтириш, бир қатор мамлакатлар билан илмий-маданий алоқаларни йўлга қўйиш жараёнида фойдаланилган (“Олтин мерос” хайрия жамоат фондининг 2024-йил 27-июндаги №01-28-рақамли маълумотномаси). Тадқиқот натижалари тарихий қадриятларни ҳурмат қиладиган, интеллектуал ривожланган авлодни камол топтиришда, уларнинг маънавиятини юксалтиришда, шунингдек мамлакатимизнинг туризм салоҳиятини ривожлантиришда ва маданий-тарихий меросни ўрганиш, тадқиқ қилиш, сақлаш борасидаги давлатимиз томонидан олиб борилаётган маънавий-маърифий ислоҳотларни ҳаётга татбиқ қилиш жараёнида хизмат қилади.
Корейсларнинг Ўрта Осиёга депортация қилиниши сабаблари, Хоразм вилоятига корейсларнинг кўчириб келтирилиши ва вилоятда корейс диаспораси шаклланиши тарихи, шунингдек, ХХ асрнинг 40 – 80-йиллари охирларида Хоразм вилояти хўжалиги тараққиётида корейс диаспорасининг ўрни, корейсларнинг хўжалик шакли таҳлили, ХХ асрнинг 40 – 80-йиллари охирларида Хоразм вилояти илм-фан ва маданият соҳаларининг тараққиётида корейс диаспорасининг оърни, ХХ асрнинг 40 – 80-йилларидаги трансформацион жарайонлар, ХХ асрнинг 90 - йиллари ва ХХИ аср бошларида корейс диаспораси ижтимоий аҳволи ва маҳаллий бизнес тармоқлари тизимида Хоразм корейсларининг ўрнига оид илмий хулосалардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тарихий савол” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда ма'лумот сифатида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 28-июндаги 06-31-790-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари мамлакатимизда миллатлараро муносабатлар, турли хил диаспоралар ва миллий-маданий марказлар фаолияти ва тарихини ёритишда хизмат қилади.