Ботиров Эркинжон Хайитовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Мева-сабзавотчилик кластерларини молиялаштириш механизмини такомиллаштириш», 08.00.07 - «Молия, пул муомаласи ва кредит», 08.00.04 - «Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.DSc/Iqt380.(В2024.1.DSc/Iqt380).
Илмий маслаҳатчи: Эргашев Эркин Иракович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
 Расмий оппонентлар: иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Бердияров Бахриддин Тавашарович; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Ҳамроева Сайёра Насимовна; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Турсунов Жахонгир Пулатович.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда аграр ислоҳотларни амалга оширишда мева-сабзавотчилик кластерларини молиялаштириш механизмини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
мева-сабзавотчилик кластерларида тежамкор технологияларни жорий қилиш харажатларини қоплаш мақсадида, муддатли субсидиялаш яъни, дастлабки йилда 50 фоиз, кейинги йилда ҳосилдорлик ортишига қараб, 50 фоиз субсидиялаш амалиётини жорий этиш таклиф этилган;
мева-сабзавотчилик кластерларини кредитлаш ва қарз олишда ер участкаларига бўлган ҳуқуқдан гаров таъминоти сифатида фойдаланиш механизмини жорий этиш таклиф этилган;
мева-сабзавотчилик кластерларида етиштирилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилишга талаб этиладиган айланма маблағларни тўлдириш учун йиллик 14 фоиз  ставкада «револвер» кредит ажратиш таклиф этилган;
мева-сабзавотчилик кластери асосида ташкил этиладиган интенсив боғ ва токзорлар ташкил этиш лойиҳаларини  молиялаштиришда иштирокчи тижорат банкларига мазкур лойиҳалар учун кредитлар ажратишда боғ ва токзорлар учун уч йилга қадар жалб қилинган асосий қарз маблағларига нисбатан имтиёзли давр белгилаш муҳимлиги асосланган;
мева-сабзавотчилик кластерларини молиялаштириш билан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ҳажмининг боғлиқлиги асосида тармоқ хўжаликларида мева-сабзавотчилик маҳсулотлари ишлаб чиқаришнинг истиқболдаги 2030 йилгача стратегик прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган;
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистонда аграр ислоҳотларни амалга оширишда мева-сабзавотчилик кластерларини молиялаштириш механизмини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
мева-сабзавотчилик кластерларида тежамкор технологияларни жорий қилиш харажатларини қоплаш мақсадида, муддатли субсидиялаш яъни, дастлабки йилда 50 фоиз, кейинги йилда ҳосилдорлик ортишига қараб, 50 фоиз субсидиялаш амалиётини жорий этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги ПФ-60-сон “2022-2026 йилларда мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси тўғрисида”ги Фармонини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2023 йил 4 августдаги №20-2-06/897-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга қўлланилиши натижасида мева-сабзавотчилик кластерларида тежамкор технологияларни жорий этиш имкониятлари янада кенгаяди ҳамда тармоқ субъектларининг харажатларини қоплашда муддатли субсидиялаш амалиёти тадбиқ этиш натижасида, мева-сабзавотчилик кластерларининг молиявий барқарорлиги таъминланади пировардида ишлаб чиқариш ҳажми 8 фоизга ортишига олиб келади;
мева-сабзавотчилик кластерларини кредитлаш ва қарз олишда ер участкаларига бўлган ҳуқуқдан гаров таъминоти сифатида фойдаланиш механизмини жорий этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг  2019 йил 23 октябрдаги ПФ-5853-сон “Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги Фармонини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2023 йил 4 августдаги №20-2-06/897-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида мева-сабзавотчилик кластерларини ер участкаларига бўлган ҳуқуқдан гаров таъминоти сифатида фойдаланиш орқали, тармоқ субъектларини  кредит таъминоти базасини кенгайишига олиб келади;
мева-сабзавотчилик кластерларида етиштирилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилишга талаб этиладиган айланма маблағларни тўлдириш учун йиллик 14 фоиз  ставкада «револвер» кредит ажратиш борасидаги таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 15 декабрдаги ПҚ-52-сон “Мева-сабзавотчилик соҳасини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, тармоқда кластер ва кооперасия тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2023 йил 4 августдаги №20-2-06/897-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида мева-сабзавотчилик кластерларида етиштирилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш учун жалб этиладиган айланма маблағларни тўлдириш имкониятларини беради ҳамда мева-сабзавотчилик кластерларининг молиявий барқарорлигини  ортишига олиб келади.
мева-сабзавотчилик кластери асосида ташкил этиладиган интенсив боғ ва токзорлар ташкил этиш лойиҳаларини  молиялаштиришда иштирокчи тижорат банкларига мазкур лойиҳалар учун кредитлар ажратишда боғ ва токзорлар учун уч йилга қадар жалб қилинган асосий қарз маблағларига нисбатан имтиёзли давр белгилаш муҳимлиги асосланганлиги борасидаги таклифи 2021 йил 24 ноябрдаги ПҚ-20-сон “Мева-сабзавотчилик ва узумчиликда оилавий тадбиркорликни ривожлантириш, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида деҳқон хўжаликларининг улушини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2023 йил 4 августдаги №20-2-06/897-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида мева-сабзавотчилик кластери негизида барпо этиладиган янги интенсив боғ ва токзорларни кенгайишига, сонини ортишига, ҳамда уларни уч йилга қадар жалб қилинган асосий қарз маблағларига нисбатан имтиёзли давр белгилаш орқали, эса тармоқ субъектларини молиявий барқарорлик даражаси ортади;
иқтисодий-математик методлардан фойдаланиш асосида мева-сабзовотчилик кластерларида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлар етиштириш  бўйича тренд тенгламаларини аниқлаш орқали, стратегик прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилганлиги бўйича берилган таклифи  (“Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2022 йил 30 июндаги 1-сонли қарори билан “Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2022 йилга мўлжалланган  Бизнес-режаси»ни  ишлаб  чиқишда  фойдаланилган (“Агробанк” Акциядорлик тижорат банки”нинг 2023 йил 4 августдаги №20-2-06/897-сон маълумотномаси). Мазкур таклифни амалиётга жорий этилиши натижасида Республикада 2030 йилга қадар мева-сабзавотчилик кластерлари тасарруфидаги хўжалик субъектларида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришда прогноз кўрсаткичларини ишлаб чиқиш орқали мамлакатимизда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашга олиб келади.