Sayt test rejimida ishlamoqda

Исмоилова Кароматхон Махмуджоновнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Буғдойнинг ўсиш-ривожланишига стероид табиатли бирикмаларнинг таъсири», 02.00.10–Биоорганик кимё (биология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/B61.

Илмий раҳбар: Қўшиев Ҳабибжон Ҳожибобоевич, биология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат унверситети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Биоорганик кимё институти, Ўзбекистон Миллий университети, Ўсимлик моддалари кимёси институти, DSc.27.06.2017.К/В/Т.37.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.

Расмий оппонентлар: Ахунов Али Ахунович, биология фанлари доктори, профессор; Набиев Саидғани Мухтарович, биология фанлари номзоди, катта илмий ходим.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади:стероид табиатли бирикмаларни буғдойнинг ўсиши ва ривожланишига таъсири ҳамда уларнинг стимуляторлик хоссаларини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Учқун препарати ва глицирризин кислотасининг моноаммонийли тузини буғдойнинг ривожланишига ижобий таъсир этиш хусусияти аниқланган;

препаратлар билан буғдой донлари экишдан олдин ишлов берилганда ҳамда вегетатив босқичларида сепилганда ўсимлик баргларининг йириклашиши, хлорофилл миқдорининг кўпайиши аниқланган;

глицирризин кислотасининг моноаммонийли тузи (ГКМАТ) ва техник глицирризин кислота (ТГК) буғдойнинг ривожланишини авжлантирувчи ва ҳосилдорлигини оширувчи препаратлар сифатида қайд этилган ҳамда улар асосида самарали таъсир этувчи ТГК:ГКМАТ композицияси яратилган;

ТГК:ГКМАТ композициясини буғдой ниҳолларининг вегетатив ривожланиш босқичида қўллаш асосида хлорофилл миқдори ва ҳосилдорликнинг ошишига ижобий таъсир этиши аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Буғдойнинг ўсиш-ривожланишига стероид табиатли бирикмалар таъсирини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

донда оқсил ва клейковина миқдорини оширувчи хусусиятларини аниқлаш бўйича олинган натижалардан Ф-5-06 рақамли «Баъзи бир биорегуляторларнинг таъсир механизмини ўрганиш» мавзусида бажарилган илмий лойиҳада (2015-2017) ўсиш жараёнида биорегуляторларнинг таъсир механизмини аниқлашда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 28 февралдаги 89-03-890-сон маълумотномаси). Натижада табиий биорегуляторларнинг ўсимликлар организмига таъсир механизмини аниқлаш имконини берган;

стероид табиатли бирикмаларни ҳар хил даражадаги шўрланиш шароитида фитогормонларнинг миқдорини ошириши бўйича олинган натижалардан ИТД-9-26 рақамли «Шўрланган тупроқ шароитида донли экинларнинг ўсиши, ривожланишини авжлантирувчи ва патогенларига самарали таъсир этувчи препаратлар яратиш» мавзусида бажарилган амалий лойиҳада (2012-2014) in vitro шароитда вегетатив тўқималарини ҳосил бўлишида табиий стимуляторнинг таъсирини аниқлашда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 28 февралдаги 89-03-890-сон маълумотномаси). Натижада глицирризин кислотаси тузларини стимуляторлик хусусиятларини таҳлил қилиш ва физиологик фаол моддаларни ўсимлик организмига таъсир механизмларини аниқлаш имконини берган;

стероид табиатли бирикмалар таъсирида буғдой ниҳолларини тупроқдан микроэлементларни олиш имкониятини ошириш бўйича олинган натижалардан ЕФ5-ОТ-0-142 рақамли «Кузги буғдойнинг шўрга чидамлилик хусусиятларини ўрганиш ва шўрланган тупроқ шароитида иммун системасини оширишнинг илмий асосларини ишлаб чиқиш» мавзусида бажарилган фундаментал лойиҳада (2014-2015) буғдойнинг шўрланган тупроқ шароитида иммун тизимини юзага келишининг молекуляр механизмларини очиб беришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 28 февралдаги 89-03-890-сон маълумотномаси). Натижада буғдойнинг иммун тизими фаоллигини оширишда физиологик фаол моддаларнинг таъсир механизмини аниқлаш имконини берган;

техник глицирризин кислота ва глицирризин кислотасининг моноаммонийли тузи асосида тайёрланган препарат  Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институтининг Сирдарё илмий-тажриба станциясида, Гулистон давлат университетига қарашли тажриба хўжалигида ҳамда Боёвут туманидаги фермер хўжаликларида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 6 сентябрдаги 02/021-238-сон маълумотномаси). Натижада ҳосилдорликни гектарига 4,8 центнер, буғдой дони клейковинасини эса 3,8%га ошириш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish